Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2009

Κοινωνία συνενοχής



Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα διακατέχεται από μια έντονη συγκρουσιακή κουλτούρα με αποκορύφωση σχεδόν πάντα τη πολιτική ζωή του τόπου ακόμα κι όταν πρόκειται για εθνικά ζητήματα. Αυτή η νοοτροπία, σε συνδυασμό με τη κρίση της πολιτικής τα τελευταία χρόνια, είναι παράγοντες που επηρεάζουν τα ίδια τα κόμματα και το κομματικό σύστημα. Ο πολιτικός διάλογος είναι ξύλινος, προβλέψιμος, απαίδευτος και φυσικά άγονος.
Με αυτά και με τα άλλα, φθάσαμε να διανύουμε τη μεταβατική εποχή της παγκοσμιοποίησης αλλά και ενός νέου ψυχρού πολέμου στον γεωπολιτικό χάρτη με πολιτικό προσωπικό που-πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- δείχνει αδυναμία διατύπωσης πολιτικής και εθνικής στρατηγικής. Ποιος, όμως, είναι ο ρόλος των κομμάτων μέσα σε αυτό το πολιτικό σκηνικό; Μπορούν, δηλαδή, τα κόμματα να αρθρώσουν συγκροτημένα προτάσεις για τις ανάγκες της κοινωνίας προς το δημόσιο χώρο και να διαμορφώσουν δημόσιες πολιτικές που να υπερβαίνουν την υπάρχουσα κομματικοκρατική δημοκρατία; Μπορούν να απορρίψουν τις δομικές δυσλειτουργίες του κομματικού τους συστήματος και να αφουγκραστούν με ειλικρίνεια το κοινό συμφέρον; Έχουν τη δυνατότητα να κάνουν άρση της ίδιας της ιστορικής τους διαδρομής και ν’ ανακτήσουν τη πολιτική με νόημα, προτάσεις και όραμα για το παρόν και για το μέλλον; Όταν τα παραπάνω ερωτήματα δεν απασχολούν καν τα μέλη ενός κόμματος τότε αυτό κινδυνεύει να απολέσει ακόμα και τη ιστορική του βάση. Τα παραδείγματα των σοσιαλιστών του Κράξι και, κατ’ αναλογία, όλα όσα συνέβησαν τα τελευταία χρόνια τόσο με τον «μπερλουσκονισμό» όσο και με τα εθνικιστικά κινήματα του Βελγίου, της Ολλανδίας και της Πολωνίας, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και στο δικό μας πολιτειακό σύστημα.
Γι’ αυτό και το κομματικό σύστημα στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξει! Η εσωκομματική διαδικασία επιλογής και ανάδειξης στελεχών των προηγούμενων γενιών κατ’ επανάληψη σε ρόλους που δεν μπορούν ν’ ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες έχει μπλοκάρει τη διαδικασία αναπαραγωγής υγιούς πολιτικού λόγου με ανταπόκριση στη κοινωνία. Και, φυσικά, το ζήτημα δεν είναι ηλικιακό αλλά αφορά γενικότερα στον αποκλεισμό καινούργιων ανθρώπων που θέλουν να ασχοληθούν με τη πολιτική. Ανθρώπων που είναι δημιουργικοί, έχουν γνώσεις και ικανότητες, διακατέχονται από διάθεση προσφοράς, είναι εργατικοί και πετυχημένοι στη δουλειά τους αλλά…αποκλείονται από τις γνωστές κομματικές συνομοταξίες τόσο σε επίπεδο εσωκομματικό όσο και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Όσο, αυτού του τύπου το ανθρώπινο δυναμικό μπλοκάρεται, τόσο η κοινωνία αδυνατεί να ανακτήσει τα κίνητρα διαφυγής από το πολιτικό αδιέξοδο. Σε αυτό την πρώτη ευθύνη την έχουν οι κομματικές ηγεσίες που δεν βλέπουν ή δεν θέλουν να δουν τις δομικές δυσλειτουργίες του συστήματος αφήνοντας ταυτοχρόνως το «θυμό» των πολιτών να μεγαλώνει και τον «κυνισμό» των ιθυνόντων (από όποιο κόμμα κι αν προέρχονται) να θεριεύει.
Οι επικείμενες εκλογές, όποτε κι αν γίνουν, δεν πρόκειται να λύσουν το πραγματικό πρόβλημα. Απλά γιατί αυτό δεν λύνεται με βερμπαλιστικές κορώνες εκλογικών δοκιμασιών αλλά με πολιτική βούληση για την αλλαγή μέσα στην ίδια τη κοινωνία και με τη συμμετοχή της. Αντίθετα όσο ευκολότερα κατακτηθεί η 'κορυφή' τόσο οι κοινωνικές συναινέσεις θα είναι συγκυριακές κι άκαρπες. Τα σχέδια για τη διέξοδο απο τη κρίση θα είναι πρόσκαιρα και θα συκλίνουν με τα συμφέροντα των επιμέρους ομάδων και ιδιαίτερα των επιχειρηματιών και του τραπεζικού συστήματος. Η κοινωνία της συνενοχής θα συνεχίζει να ανέχεται τις κομπίνες και τις λαμογιές των πάνω φθάνει να συμμετέχει κι εκείνη να έχει ένα μικρό μερίδιο στη παρανομία ξεχνώντας την ελληνική τραγωδία που αργά ή γρήγορα υποδεικνύει στον ήρωα οτι κι ο ίδιος εμπλέκεται μέσα στις ίδιες του τις παγίδες....
Αλλωστε, όπως θα έλεγε και η Χ.Αρεντ "αυτό που είναι ενοχλητικό στις μοντέρνες θεωρίες δεν είναι ότι σφάλλουν, αλλά ότι μπορεί ν΄ αποδειχθούν αληθινές".



9 σχόλια:

Greek Rider είπε...

Ο μέγιστος της αρχαίας τραγωδίας, ο Σοφοκλής, περιγράφει την ανελευθερία του Οιδίποδα όταν νομίζει ότι προσπαθεί και μπορεί να αποφύγει τη μοίρα του αλλά πέφτει τελικά θύμα της άγνοιά του για το πόσο ανελεύθερος είναι. Και όταν το καταλαβαίνει βγάζει τα μάτια του.

Η μοναδική του ελευθερία έρχεται όταν καταλαβαίνει ότι δεν είναι ελεύθερος. Και τότε μόνο καταφέρνει και παίρνει τα πράγματα υπό τον έλεγχό του. Τον μοναδικό έλεγχο που μπορεί να έχει.

Το ίδιο πιστεύω ότι συμβαίνει και στην πολιτική, νομίζουμε ότι αν κάνουμε αυτό ή το άλλο θα λύσουμε το πρόβλημα. Και δεν διακρίνουμε ότι ο ορίζοντας των ενεργειών μας είναι αυστηρά καθορισμένος εξωγενώς και δεν έχουμε κανένα πραγματικό περιθώριο επηρεασμού των πραγμάτων, καμία πολιτική ελευθερία.

Η ελευθερία, όπως και στην αρχαία τραγωδία, θα έρθει όταν ο κόσμος καταλάβει ότι ο ορίζοντας της πολιτικής του ελευθερίας δεν του επιτρέπει να κάνει κάτι που να αλλάξει την τύχη του.

Από αυτή τη συνειδητοποίηση μπορεί να παραχθεί κινητοποίηση και πραγματικές αλλαγές μέσω της μαζικής συμμετοχής.

tractatus είπε...

GR λες "Η ελευθερία, όπως και στην αρχαία τραγωδία, θα έρθει όταν ο κόσμος καταλάβει ότι ο ορίζοντας της πολιτικής του ελευθερίας δεν του επιτρέπει να κάνει κάτι που να αλλάξει την τύχη του" λίγο αντιφατικό το βρίσκω με αυτό που λές παρακάτω: "Από αυτή τη συνειδητοποίηση μπορεί να παραχθεί κινητοποίηση και πραγματικές αλλαγές μέσω της μαζικής συμμετοχής"
...γιατί αν ήταν έτσι ήδη η κινητοποίηση θα ήταν πιο μαζική...

Sissi Soko είπε...

Αντιφατικό ίσον αληθινό!

Greek Rider είπε...

@tractatus ο μοναδικός τρόπος να αποκτήσει κάποιος την ελευθερία του είναι να μάθει πρώτα ότι δεν είναι ελεύθερος.

Φαντάσου μια φυλακή όπου οι άνθρωποι γεννιούνται και πεθαίνουν νομίζοντας ότι όλα είναι φυσιολογικά. Κάτι δεν τους πηγαίνει καλά αλλά δεν ξέρουν τι ακριβώς.

Ξαφνικά ένας δραπετεύει και τον ξαναπιάνουν και τον πάνε πάλι πίσω στη φυλακή. Εκεί διηγείται στους άλλους ότι υπάρχει έξω κόσμος που ζει διαφορετικά.

Εκείνη τη στιγμή οι άλλοι κατάδικοι ας πούμε ότι αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι δεν τους πήγαινε καλά. Η ελευθερία που είχαν ήταν αυτή που τους επέτρεπαν οι φύλακες στα πλαίσια του προαυλίου...

Τότε μόνο είναι δυνατόν να αναλάβουν δράση, όταν συνειδητοποιήσουν πόσο φυλακισμένοι είναι.

tractatus είπε...

GR Αυτη η δια της ατόπου απαγωγής απόδειξη είναι με απλά λόγια: η γνώση.
Ομως, για να έλθει η γνώση μέσα απο κάτι που αποκαλύπτει νέες δυνατότητες, όπως λές και στο παράδειγμά σου, πρέπει να δημιουργηθούν νέες προκλήσεις και πρότυπα που να επιτρέπουν μια νέα γνώση σε πράγματα που ήδη είναι αρκετά γνωστά και συζητιούνται ηδη αρκετά στη καθημερινότητά μας. Γιατί, λοιπόν, λές οτι παρά το γεγονός οτι συζητιούνται κατά κόρον κι έχουν εντοπιστεί και χάσκουν τα κενά του πολιτικού συστήματος εδώ και χρόνια, άλλωστε, να μην αλλάζει το πολιτικό σύστημα; Αναρωτιέμαι είναι, άραγε, τυχαίο οτι ο κόσμος σιγά-σιγά ξαναγυρίζει στο δικομματικό σύστημα; Ποιές είναι οι παραδόσεις της συντήρησης που το επιτρέπουν; ΄Η μήπως τελικά δεν πρόκειται για συντήρηση αλλά για "φυσικό νόμο" όπως θα έλεγε κι ο Burke να διαιωνίζουμε μια παράδοση κληρονομιάς και στερεοτύπων και να επαναπαυόμαστε ως συνεχιστές της προηγούμενης γενιάς σε κάτι που μας είναι γνωστό για λόγους ασφάλειας; Η ιστορία φίλε μου GR αλλάζει αρκετά αργά, δυστυχώς, και οι γενιές που αποφασίζουν μέχρι να συγκλίνουν σε κάτι καινούργιο χρειάζεται χρόνος. Αλλοτε για 'εκκαθαρίσεις' κι άλλοτε για 'ομογενοποιήσεις'....γι' αυτό και οι φυλακισμένοι του παραδείγματος θα πρέπει να μας πούν τι τελικά επέλεξαν όταν είχαν τη δυνατότητα τόσο της ελευθερίας όσο και της ασφάλειας(αυτής που γνώριζαν βέβαια)....

Κούκος είπε...

Tο μόνο σίγουρο είναι ότι πολλά πράγματα πρέπει να αλλάξουν. Σε πολλά σημεία συμφωνώ με την ανάλυσή σου Ελένη.
Καλημέρα και καλό μήνα!

tractatus είπε...

Γειά σου Κούκε μου και καλό μήνα!!! Σε ποιά γωνιά του νησιού μας σε βρίσκω; Εύχομαι να περάσεις όμορφα το τριήμερο...
Οσο για τις αλλαγές είναι πολλές πράγματι και πρέπει να σπρώξουμε όλοι για να γίνουν το συντομότερο...έχουμε χάσει τη μπάλλα τόσο ως κοινωνία όσο και ως πολιτικό σύστημα.

tzonakos είπε...

Με πιο απλά λόγια λες οτι αν τα κόμματα δεν αναπροσαρμόσουν -για να μην πω επανιδρύσουν που θα παραπέμψει αλλού- την λειτουργία τους προκειμένουν να εχουν επαφή με την βάση τους, αλλα εμμείνουν σε εσωκομματικούς μηχανισμούς συντηρούμενους απο όσους βολεύονται με αυτο, τότε καμμία επαφή δεν θα εχει η ηγεσία των κομμάτων με τον λαό.
Εμείς οι ίδιοι πρέπει να το απαιτήσουμε αυτό.
Αλλα τα κόμματα πρέπει να μάθουν οτι το απαιτούμε, το θέλουμε, το χρειαζόμαστε.
Δεν μπορώ να νιώθω οτι οχι μόνο το κόμμα που πιστεύω αλλα οποιοδήποτε κόμμα θα εκλέγεται απο εμάς, για εμας, χωρίς εμάς.

tractatus είπε...

Tzonako αυτό ακριβώς λέω...αλλά δεν βλέπω να το ενστερνίζεται και κανείς απο τις ηγεσίες των κομμάτων. Τελικά θέλουμε τα κόμματα και αν ναι με ποιά μορφή θέλουμε να υπάρχουν; Με την αναπαραγωγή του υπάρχοντος ανθρώπινου δυναμικού για ανακύκλωση, αναπαλαίωση και τελικά ανάλωση χωρίς ουσιαστικό λόγο; Η μήπως χρειαζόμαστε πολλαπλασιαστές μέσα στη κοινωνία που να κοινωνούν τις θέσεις των πολιτών και τελικά να προωθούν τα πραγματικά αιτήματά τους; Θέλουμε να παράγουμε πολιτικό λόγο ή όχι; Με ποιά κοινότητα θα το καταφέρουμε; Πώς θα εξασφαλίσουμε συλλογικά αιτήματα απο τα πάνω όταν η βάση δεν ανανεώνεται και δεν μοιράζεται με τους πολίτες; Η κοινωνία της συνενοχής είναι απλά μια καθεστηκυία τάξη η οποία αναπαράγεται ακόμα και με οποιοδήποτε μικρό αντίτιμο...και τελικά συμμετέχει στο 'εγκλημα': Την απουσία πολιτικής. Αυτό το απόστημα πρέπει κάπως να σπάσει και, φυσικά, δεν θα σπάσει με νούμερα δημοσκοπήσεων ούτε με επικοινωνιακά τρύκ...