Τρίτη 28 Απριλίου 2009

ΤΙ ΔΕΝ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ ΣΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ;


Είναι τελικά χρήσιμο, τουλάχιστον όταν δεν έχει κάποιος ξεκαθαρίσει τι του αρέσει που είναι και πιο πολύπλοκο, να ξεκαθαρίζει τι τελικά ΔΕΝ ΤΟΥ ΑΡΕΣΕΙ.
Και μια και το blog λέγεται ΠΟΛΙΤΙΚΗ ας κρατήσουμε τη θεματολογία κι ας πούμε τελικά
7 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΣ ΑΡΕΣΟΥΝ ΣΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ.
Επειδή στα blog έχω βρεί κατά καιρούς αλλά και διαρκούντος του χρόνου συνομιλητές περι τη Πολιτική κι επειδή καθημερινά ακούμε διαμαρτυρίες για το τι ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ ΣΩΣΤΑ οι πολιτικοί μας....ας πούμε, λοιπόν, έξω απο τα δόντια τις απόψεις μας όσο γίνεται πιο επιγραμματικά ακριβώς γιατί η συμπυκνωμένη γνώμη είναι πάντα πιο δουλεμένη απο το χείμαρρο.

Ομως, φίλες και φίλοι μου, σας παρακαλώ πριν γράψετε τα 7 θανάσιμα...αμαρτήματα ελέγξτε αν αυτά που δεν σας αρέσουν είναι πράγματα που προκαλούν οι πολιτικοί ως 'πομποί΄ ή τελικά ως 'αποδέκτες'- όχι μόνο του πολιτικού συστήματος που χρηματίζεται ασύστολα- αλλά και της στάσης των πολιτών που τους κατακρίνουν.

Και βέβαια θα ξεκινήσω απο τους φανατικούς συζητητές που περιμένω να με εκπλήξουν....
Για πάμε!!!
Ελα Κατερίνα!!! που ξέρω πόσο δεν χαρίζεσαι...
Ρίτσα;;; που ξέρω πόσο αντικειμενική είσαι και πώς δεν λες πράγματα στο βρόντο....
Γειά σου Νικόλα!! Ξέρω πως όταν δεν σου αρέσει κάτι θα το πείς ακόμα κι αν σε πονάει...
Greek Rider γιατί η αιτία έχει λόγο στη τεκμηρίωση του ΔΕΝ...
Πασχάλη...ξέρω πόσο θετικός είσαι αλλά ΔΕΝ μπορεί...κάτι ΔΕΝ θα σου αρέσει κι εσένα...
Παναγιώτη τελικά υπάρχουν και πράγματα που παραμονεύεουν πάντα και που κάτι θα πρέπει να κάνουμε για να τα αλλάξουμε ακόμα κι αν χρειαστεί να πούμε εμείς πρώτα ΟΧΙ....Ετσι δεν είναι;
Κούκο τελικά νομίζω οτι τα 'μυθιστορήματα' μας παρασύρουν αλλά μήπως πρέπει απο κάπου να αρχίσουμε;;
Mike τι λέει τελικά το 'ντιβάνι'; Αυτά που δεν μας αρέσουν στη Πολιτική έχουν ελπίδα να φτιάξουν; και τέλος,
Για να δούμε οι ΠΟΛΙΤΕΣ θα γίνουν κύμα; Η μήπως παίρνουν παράταση συνεχώς;;; Τ λές Πέτρο;; Πότε τα λέμε τα ΔΕΝ; Στην αρχή η μήπως αργότερα που, έτσι κι αλλιώς, μάλλον ΔΕΝ έχει νόημα;;;

Ελπίζω να μου κάνετε τη τιμή και γιατί όχι τα 'πνευματικά δικαιώματα' της ερώτησης...και δικά σας.

...Α! κι αν δεν έχω προσκαλέσει κάποιους δεν είναι γιατί τους ξέχασα αλλά έπρεπε να πώ μερικά όχι για αρχή. Οποιος/α πάντως θέλει ευπρόσδεκτος να διατυπώσει τα δικά του ΔΕΝ...

Δευτέρα 27 Απριλίου 2009

Απλά πράγματα!

Απο τα σημερινά ΝΕΑ
του Γ. Καλφέλη*
Τελικά στις επόμενες εθνικές εκλογές πρέπει να αξιολογηθούν κάποια σοβαρά ζητήματα. Με άλλα λόγια είναι ανάγκη να αποφασίσουμε, επιτέλους, αν θέλουμε να είμαστε μια κλασική δυτική δημοκρατία. Αν θέλουμε δηλαδή να ακολουθήσουμε τη δυτική συνταγματική παράδοση, όπου η λαϊκή κυριαρχία οργανώνεται δυναμικά μέσα από τον αμοιβαίο έλεγχο μεταξύ της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας (τα περίφημα «checks and balances» κατά την αγγλοσαξονική ορολογία) ή αν θέλουμε να αποτελούμε μια γραφική παραλλαγή του παραδοσιακού σοβιετικού μοντέλου, όπου τα πάντα υποτάσσονται στην τυραννική και διεφθαρμένη βούληση του κυβερνώντος κόμματος (όπως αυτό το φαινόμενο το είχε περιγράψει καταπληκτικά ο Χέρμπερτ Μαρκούζε στην κριτική του για τον σοβιετικό μαρξισμό). Γιατί τα αναφέρω αυτά; Γιατί με τη στάση του στην υπόθεση του Βατοπεδίου ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου έφερε ξανά στο προσκήνιο αυτό το τεράστιο ζήτημα. Και θα ήθελα να μιλήσω λίγο πιο επιστημονικά για το ζήτημα τούτο, έστω και αν πιστεύω ακράδαντα ότι ο δημόσιος διάλογος πρέπει να γίνεται αντιληπτός και από τους απλούς πολίτες. Τι εννοώ; Κατ΄ αρχήν, όλοι θα πρέπει να αντιληφθούν ότι μετά το Σύνταγμα του 1975 οι εισαγγελικοί λειτουργοί έχουν μια ευρύτατη λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία και άρα δεν πρέπει εξομοιώνονται με τους πταισματοδίκες, όπως φαίνεται να υπονοούν απαράδεκτα και ανιστόρητα κάποιοι εκπρόσωποι του δικαστικού μας κόσμου.
Έπειτα όλοι πρέπει να θυμούνται την άποψη που είχε υποστηρίξει ένας μορφωμένος άνθρωπος, ο οποίος τίμησε το αξίωμα του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, ο Κωνσταντίνος Σταμάτης, που συμμετείχε και στη δίκη της χούντας. Τι είχε δεχθεί αυτός ο εξαίρετος νομικός; Ότι η ιεραρχική εξάρτηση ενός κατώτερου από έναν ανώτερο εισαγγελέα αφορά τις «τυπικές διαδικαστικές πράξεις» και δεν επεκτείνεται ποτέ στις ουσιαστικές δικαιοδοτικές κρίσεις, όπως είναι η κίνηση της ποινικής δίωξης. Και αυτά ισχύουν και για τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, έστω και αν έχει έναν ξεχωριστό ρόλο (αφού μπορεί λ.χ. να προσβάλλει με αναίρεση οποιαδήποτε απόφαση). Από όλα αυτά, συνάγεται ορθολογικά ότι ο κ. Σανιδάς δεν είχε καμία δυνατότητα να παρεμβληθεί ουσιαστικά και να αρνηθεί την αποστολή της δικογραφίας στη Βουλή, επικαλούμενος μάλιστα λόγους συνείδησης! Γιατί; Γιατί αν μεν οι δύο εισαγγελείς που έκαναν την προκαταρκτική εξέταση για το Βατοπέδι έφθασαν νομικά στο συμπέρασμα, ότι δεν προέκυψαν καινούργιες ενδείξεις ενοχής εναντίον των εμπλεκόμενων υπουργών, τότε ο κ. Σανιδάς δεν θα έπρεπε απλώς να εκφέρει καμία κρίση! Αν όμως οι δύο παραπάνω εισαγγελείς ζητούν- όπως φαίνεται διά της παραπομπής τους σε παλαιότερο έγγραφο- την ενεργοποίηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών, τότε η νέα αξιολόγηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου περί δήθεν παραπλανηθέντων υπουργών, συνιστά κατάφωρη και αδικαιολόγητη παρέμβαση στην ακραιφνή δικαιοδοτική κρίση των κατώτερων εισαγγελέων, σύμφωνα με αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω. Κατ΄ αποτέλεσμα όλα αυτά θυμίζουν ατυχώς αυτό που έλεγε από την πικρή της εμπειρία η Γαλλίδα ανακρίτρια, η οποία ασχολήθηκε με την απεχθή υπόθεση διαφθοράς της εταιρείας Εlf, δηλαδή ότι ο νόμος εφαρμόζεται σε όλους, πλην εκείνων που κατέχουν πολιτική ή οικονομική εξουσία (Ζολί, Η δικαιοσύνη είναι υπόθεση όλων μας). Επομένως για να μη υπάρχει η δυσάρεστη αίσθηση ότι η ηγεσία της Δικαιοσύνης παίζει κομματικά παιχνίδια (αφού από τις παραπάνω εξελίξεις εξυπηρετείται μόνο η πολιτική ατζέντα του σημερινού Πρωθυπουργού), είναι ανάγκη κάποτε να καταργηθεί η ατυχής συνταγματική διάταξη που δίνει τη δυνατότητα στην εκάστοτε κυβέρνηση να διορίζει- με κομματικά κριτήρια- την ηγεσία της Δικαιοσύνης. Ο πρόεδρος και ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου πρέπει να διορίζονται από ένα ευρύτερο σώμα στο οποίο θα συμμετέχουν και ανώτατοι δικαστικοί και καθηγητές της Νομικής και βουλευτές (γιατί κανένας δεν έχει εμπιστοσύνη μόνο στους επαγγελματίες της πολιτικής, που διαφθείρονται εύκολα, να κάνουν αυτήν την επιλογή). Ποιο είναι το συμπέρασμα; Η παρέμβαση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου στην υπόθεση του Βατοπεδίου ήταν δικονομικά αδικαιολόγητη και κάποτε πρέπει να σταματήσει ο διορισμός της ηγεσίας της Δικαιοσύνης από την πολιτική εξουσία!
*Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ.

Παρασκευή 24 Απριλίου 2009

Η έκπτωση...και η πτώση...


Κι όμως κάποτε η Πολιτική είχε σχέση με τον Πολιτισμό. Μη βλέπετε τώρα που και τα δύο εννούνται μόνο... ως διαφήμιση. Γιατί τι άλλο εκτός απο διαφήμιση μπορεί να είναι αυτή η χωρίς έλεος καθημερινή εμφάνιση στη TV συγκεκριμένων προσώπων τόσο απο τον 'πολιτισμό' όσο και απο τη 'πολιτική'; Κάπως έτσι εξασφαλίζεται η λεγόμενη αναγνωρισιμότητα για τη 'περατζάδα' απο τα τηλεοπτικά πάνελ και, δυστυχώς, κάπως έτσι εξαφαλίζεται και η εκλογή στο Κοινοβούλιο. Είναι απλό και δεν χρειάζεται μεγάλο κόπο. Οσο πιο πολύ εμφανίζεσαι στο γυαλί τόσο πιο εύκολα και ανώδυνα εκλέγεσαι ή προσλαμβάνεσαι σε αυτό το 'ο,τι ναναι' της ψευδοεπικοινωνίας. Το χειρότερο είναι οτι οι πολιτικοί το επιλέγουν συνειδητά. Ετσι ενώ μιλούν για θέματα που αφορούν στη καθημερινότητα των πολιτών και στα προγράμματα των κομμάτων τους ξαφνικά 'συνομιλούν' και συν-σχολιάζουν με τη 'μελλοντολόγο' που για κάποιους λόγους το κανάλι έχει αποφασίσει να εισάγει ως συνομιλήτριά τους στο πάνελ του 'μια απο όλα'. Οι πολιτικοί αστέρες φτιάχνουν απο κουλουράκια μέχρι μελιτζάνα ιμάμ, δίνουν βραβεία σε τηλεοπτικούς stars, εξηγούν 'αθέατα' φαινόμενα, παίρνουν θέση σε προσωπικά ζητήματα χωρίς να γνωρίζουν λεπτομέρειες και γενικότερα εκθέτουν τις 'ικανότητές' τους προσαρμοσμένες στο life style που έχει αποφασισθεί. Εύκολη δουλειά, άλλωστε. Που να γυρνάς τώρα απο γειτονιά σε γειτονιά κι απο σπίτι σε σπίτι και να ακούς τα προβλήματα των πολιτών....Κάπως έτσι αποφάσισε μια χώρα σαν την Ιταλία να κατεβάσει υποψήφιες ευρωβουλευτίνες...κάπως έτσι φοβάμαι οτι σύντομα και στην Ελλάδα οι Ευρωεκλογές θα είναι μια πόζα του life style. Φαίνεται εξάλλου οτι μαζί με την υποτίμηση της Πολιτικής είναι πλέον έντονη και η εκτίμηση οτι η Ευρώπη είναι απλά μια πασαρέλα πριν ή μετά τις εθνικές εκλογές....εμπλουτισμένες απο super stars της τηλεόρασης (απο μοντέλα μέχρι δημοσιογράφους). Κατά τα άλλα τα πρόστιμα και η ευρωπαϊκή πολιτική είναι "καυτό" θέμα για τα δελτία ειδήσεων, έστω και χωρίς σαφή ενημέρωση γιατί και πώς προκύπτουν...Αλλωστε η θεραπεία στη πολιτική ζωή της χώρας μας είναι πάντα μετά το σύμπτωμα και ποτέ πριν απο αυτό. Πρέπει να πάθουμε για να μάθουμε, δηλαδή!

Κάπως έτσι άλλωστε λειτουργεί και η πτώση...αφού έχει προηγηθεί η έκπτωση...Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς φτάσαμε μέχρις εδώ...!!!
Ισως γι' αυτό και το παρακάτω ανέκδοτο είναι επίκαιρο και ταιριάζει στη περίοδο που διανύουμε...

"Ένας άνθρωπος γλιστράει και πέφτει από την ταράτσα ενός ουρανοξύστη. Πέφτει έναν έναν τους ογδόντα ορόφους του, χωρίς κανείς να το έχει πάρει είδηση, εκτός από μερικούς ενοίκους που του φωνάζουν από τα ανοιχτά τους παράθυρα. Μα εκείνος, σε κάθε όροφο, τους καθησυχάζει: μη φοβάστε, όλα πάνε καλά! Κάποιοι μάλιστα, που έχουν μαζευτεί στο μεταξύ στο πεζοδρόμιο, του δίνουν δίκιο: ύστερα από τόσους ορόφους, αυτός είναι ακόμη σώος και αβλαβής. Και συνεχίζει τη πτώση του, μαλώνοντας μάλιστα όσους τον προειδοποιούν για την κατάληξή του. Τα τελευταία λόγια του ακούγονται όταν έχει φτάσει πια λίγο πιο πάνω από το ισόγειο: «Άντεξα ογδόντα ορόφους χωρίς να πάθω τίποτα και νομίζετε πως θα φοβηθώ τώρα;". Βλέπετε... η οικονομική κρίση δεν είναι άσχετη με τη πολιτική κρίση....κι αυτό γιατί για να προκύψει η πτώση...κάποιος(-οι) πρέπει να σπρώξουν!!!


Σάββατο 11 Απριλίου 2009

Οι προκλήσεις της Αριστεράς σ' ενα κόσμο που αλλάζει

Αλλαγές στον κόσμο και οι αποφάσεις των Ισχυρών

άρθρο του Ν. Κοτζιά απο τη σημερινή "Αξία"

Η συνεδρίαση στο Λονδίνο των G20 και λίγες ημέρες μετά του ΝΑΤΟ, συμπυκνώνει, καταγράφει και αναδεικνύει τις ουσιαστικές αλλαγές που γίνονται σε πολλές πλευρές του κόσμου. Ας μου επιτραπεί, λοιπόν, να αναφερθώ σε ορισμένες από αυτές τις αλλαγές:

Πρώτον, οι ΗΠΑ δείχνουν να έχουν αντιληφθεί ότι δεν μπορούν να λύσουν από μόνοι τους, πλέον, κανένα από τα θεμελιακά προβλήματα του παγκόσμιου καπιταλισμού. Ότι είναι προς το συμφέρον τους να συμβάλλουν στην μετεξέλιξη του κόσμου σε έναν πολυπολικό κόσμο στο κέντρο του οποίου θα βρίσκονται οι ίδιες. Είναι χαρακτηριστικό, ότι όταν στους G20 ξέσπασε καυγάς ανάμεσα στην Γαλλία και την Κίνα, ως προς την υπό δημοσίευση λίστα των κρατών που ξεπλένουν χρήμα ή έστω διευκολύνουν την φοροδιαφυγή, δεν ήταν άλλος από τον Ομπάμα που έκανε χωριστές συνομιλίες στην αίθουσα με τον πρόεδρο κάθε μίας από αυτές τις δύο χώρες. Οι ΗΠΑ δείχνουν –αυτή τη στιγμή- να μην φοβούνται τον πολυπολικό κόσμο, αρκεί να σφραγίσουν οι ίδιες τους μελλοντικούς κανόνες και θεσμούς που θα το διέπουν.

Δεύτερον, η ΕΕ δείχνει να ζει ακόμα στον ναρκισσισμό της ότι γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλο στο πώς μπορούν να λυθούν τα παγκόσμια προβλήματα. Επιμένει στο Σύμφωνο Σταθερότητας και στη λογική του νεοφιλελεύθερου προστάγματος, παρόλο που αυτό εγκαταλείπεται από τους αγγλοσάξονες γονείς του. Δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ότι έχουμε εισέλθει, πλέον, στην Β’ φάση της παγκοσμιοποίησης, όπου αλλάζει ο τύπος καπιταλιστικής συσσώρευσης και οι απαιτήσεις από το κράτος, την πολιτική, και τα δρώντα υποκείμενα αυξάνουν. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι πολλές ευρωπαϊκές δυνάμεις δείχνουν ως να μην καταλαβαίνουν ότι ο κόσμος μετακινείται από την λίμνη του Ατλαντικού στην λίμνη του Ειρηνικού. Από την Δύση στην Ασία.

Τρίτο, η μετακίνηση του κέντρου του κόσμου προς την Ασία, έχει γίνει αντιληπτή από τις ΗΠΑ. Η πρώτη τους ματιά δεν αφορά πια την Δυτική Ευρώπη, το Παρίσι, το Βερολίνο ή τις Βρυξέλλες, αλλά το τι λέει, πώς σκέφτεται και τι προθέσεις έχουν το Πεκίνο, το Νέο Δελχί, το Τόκυο και η Μόσχα. Η Ευρώπη δείχνει ως να μην έχει αντιληφθεί τόσο αυτή τη μετακίνηση, όσο και την ανάγκη να επιλέξει αν τον πολυπολικό κόσμο τον βλέπει να δημιουργείται με τη συμβολή μιας Δυτικής Συμμαχίας ή σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και το ποιοι ακριβώς θα είναι οι σύμμαχοί της σε μια τέτοια περίπτωση. Στο Λονδίνο οι ΗΠΑ πήραν λιγότερα απ’ ότι ζητούσαν ως προς τις δημόσιες δαπάνες. Οι Ευρωπαίοι αντιστάθηκαν, ενώ οι ΗΠΑ αποδέχτηκαν περισσότερα μέτρα ρύθμισης των αγορών, των τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών θεσμών, πέραν των εθνικών που επιθυμεί η Ουάσιγκτον. Όμως, αυτός ο συμβιβασμός εκ μέρους του Ομπάμα, πάντα κατά τη γνώμη μου, δεν θα είναι σταθερός. Τόσο διότι οι παγκόσμιες αγορές θα χρειαστούν και άλλα χρήματα, όσο και διότι η επανάκαμψη του εθνικισμού θα δημιουργήσει την ανάγκη για επιπρόσθετα μέτρα.

Τέταρτο, οι εξελισσόμενες αλλαγές στον κόσμο, απαιτούν προσαρμογή του θεσμικού συστήματος που κινείται και αποφασίζει σε αυτό το επίπεδο. Η πρώτη σημαντική αλλαγή είναι ότι οι G7 (ακόμα και οι G8) δεν μπορούν, πλέον, να διαχειριστούν από μόνες τους τον κόσμο. Οι ΗΠΑ επέλεξαν να μετακινηθεί το κέντρο απόφασης στους G20, όπου ανήκει και η Τουρκία και όχι η Ελλάδα.

Πέμπτο, έχει ήδη συμφωνηθεί η μετεξέλιξη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείο. Το ΔΝΤ δημιουργήθηκε μετά τη συμφωνία του Μπρέτον Γουντ και αποτέλεσε μια κευνσιανή θεσμική μεταρρύθμιση. Το ΔΝΤ δημιουργήθηκε προκειμένου να υπάρχει ένας παγκόσμιας δυνατότητας φορέας ρευστότητας. Στην πορεία, ιδιαίτερα με την κυριαρχία της λογικής των νεοφιλελεύθερων το ΔΝΤ μετεξελίχθηκε σε εργαλείο ελέγχου εθνικών κυβερνήσεων και επιβολής των αγοραίων συνταγών της αγοράς. Το ΔΝΤ είχε μετατραπεί στο κατεξοχήν εργαλείο της υποταγής της πολιτικής και των εθνικών κυβερνήσεων στη λογική των παγκόσμιων αγορών. Τώρα έγιναν σκέψεις να επανέλθει στη λειτουργία μηχανισμού διασφάλισης της παγκόσμιας ρευστότητας. Ταυτόχρονα δε, τα επόμενα χρόνια θα υπάρξουν αλλαγές στη σύνθεση του κεφαλαίου του, στο Λονδίνο αποφασίστηκε ουσιαστικά η αύξηση των κεφαλαίων του, ενώ το 2011 θα υπάρξουν και οι πρώτες αλλαγές στη στάθμιση ψήφων, καταρχάς με την ενίσχυση της παρουσίας της Κίνας.

Έκτο, η μετακίνηση στην Β’ φάση της παγκοσμιοποίησης, σημαίνει ότι τέλειωσε η εποχή όπου κυριαρχούσε η «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» του 1986. Συμφωνία που θεσμοποίησε την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού και που βρήκε την έκφρασή της στη συνθήκη του Μάαστριχτ. Δεν είναι τυχαίο, ότι στο τέλος της συνεδρίασης των G20, o Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρτον Μπράουν δήλωσε επί λέξει ότι «η συναίνεση της Ουάσιγκτον είναι νεκρή». Το «περίεργο» είναι ότι η ΕΕ εξαιτίας της Γερμανίας δεν δείχνει καμιά διάθεση να θάψει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Και αυτό, διότι η Γερμανία επιβάλει μονόπλευρες δικές της μνήμες επί της ευρωπαϊκής ηπείρου, δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα και αδιέξοδα σε χώρες όπως είναι η Ελλάδα που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα απαραίτητα εργαλεία εξόδου από την κρίση, αφού η χρήση τους αντιστρατεύεται τους στόχους του συμφώνου σταθερότητας.

Έβδομο, στο ίδιο πρόβλημα στο οποίο είναι εγκλωβισμένη η Ελλάδα ως προς το Μάαστριχτ και τα συνακόλουθα, ήταν εγκλωβισμένη η Τουρκία ως προς το ΔΝΤ. Η κρίση στην οικονομίας της ήρθε και έδεσε με την παγκόσμια οικονομία. Επί ένα χρόνο η Άγκυρα διαπραγματευόταν με το ΔΝΤ τους όρους του αναγκαίου και επείγοντα δανεισμού της. Το ΔΝΤ δεν έκανε πίσω από τους κυρίαρχους σε αυτό κανόνες. Η διπλή αλλαγή, αφενός της πολιτικής λειτουργίας του ΔΝΤ και αφετέρου της αναβάθμισης της Τουρκίας στους G20, θα επιτρέψει στην τελευταία να βρει σχετικά φτηνό χρήμα και να επιδοτήσει τις νέες δημόσιες δαπάνες της, παρά τα χρόνια προβλήματα που έχει με τα ελλείμματά της. Η Τουρκία, κατά συνέπεια, θα αποκτήσει έναντι της Ελλάδας, και σε αυτό τον τομέα, ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Όγδοο, όλα δείχνουν ότι από την κρίση η Κίνα θα εξέλθει σχετικά ενισχυμένη. Η κρίση είναι πριν απ’ όλα κρίση ρευστότητας και ζήτησης. Η Κίνα διαθέτει άνω των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων πλεόνασμα στις διεθνείς της δράσεις. Είναι σχεδόν η άλλη όψη του καθρέφτη της κατάστασης των ΗΠΑ, που έχει 2,3 τρισεκατομμύρια ελλείμματα. Όμως, η Κίνα γνωρίζει ότι εάν πιέσει πολύ τις ΗΠΑ προκειμένου να διασφαλίζει τα αποθεματικά της σε δολάρια, η πρώτη που θα πληρώσει τυχόν μείωση της αξίας του δολαρίου είναι η ίδια. Για αυτό ακολουθεί μια διπλή τακτική: Αφενός να μην δημιουργηθούν και άλλα προβλήματα στην οικονομία των ΗΠΑ, αφετέρου σκέφτεται τη σχεδιασμένη απαγκίστρωση της παγκόσμιας οικονομίας από το δολάριο. Σκέψη που έκαναν κατά το παρελθόν τόσο η ΕΕ, όσο και η Ρωσία. Τυχόν τέτοια μετακίνηση δεν πρόκειται να γίνει αναγκαστικά προς το Ευρώ, όπως ελπίζουν οι Ευρωπαίοι, αλλά πιθανά σε έναν νέο μείγμα νομισμάτων (πιο άμεσα), ακόμα και στη δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου νομίσματος (σε μακρύ χρόνο).

Ένατο, οι αναδυόμενες χώρες, γνωρίζουν ότι μπορεί να εξέλθουν γεωπολιτικά κερδισμένες από την κρίση, αλλά και να αποκτήσουν καινούργια προβλήματα. Κίνα και Ινδία είχαν στηρίξει την ανάπτυξή τους στις εξαγωγές. Όντας φτωχές χώρες μετέτρεψαν την φτώχια – χαμηλούς μισθούς σε εξαγωγικό πλεονέκτημα. Η μείωση της ζήτησης στη Δύση, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ τους δημιουργεί προβλήματα προσαρμογής της δικής τους εσωτερικής ζήτησης, ιδιαίτερα μέσω των δημόσιων δαπανών. Γνωρίζουν δε, ότι εάν δεν λάβουν τέτοια μέτρα, κινδυνεύουν να γνωρίσουν ισχυρές κοινωνικές συγκρούσεις. Υπολογίζεται ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί εκτεταμένα εάν η ανάπτυξη στην Κίνα πέσει στο 6% και στην Ινδία στο 4,5%. Και αυτό διότι αυτά τα ποσοστά είναι οι δείκτες «εγγυητές» ότι ο πληθυσμός που απελευθερώνεται από «γεωργικές εργασίες» θα βρει εργασία στις γρήγορα αναπτυσσόμενες πόλεις και σε κλάδους υψηλότερης τεχνολογίας από εκείνη της υπαίθρου.

Δέκατο, ο καπιταλισμός στη χειρότερη μεταπολεμική του κρίση, πρέπει να αισθάνεται τυχερός από τις αδυναμίες της αριστεράς. Ιδιαίτερα εκείνης της αριστεράς που είναι εγκλωβισμένη σε εθνικισμούς, σε σχήματα του χθες και εν μέρει επηρεασμένη από τον νεοφιλελευθερισμό. Αριστερά η οποία βρίσκεται απροετοίμαστη να προωθήσει μεγάλα στρατηγήματα και εμπνευσμένα σχέδια για την ανάπλαση της κοινωνίας.

Διαθέτει, όμως, η αριστερά τη δυνατότητα, και ήδη σε ένα βαθμό το κάνει, να χαράξει έναν διαφορετικό δρόμο αντιμετώπισης της κρίσης. Η επανάκτηση της προτεραιότητας από την πολιτική ενάντια στην οικονομία, αυξάνει και τις δυνατότητες της αριστεράς. Και αυτό διότι οι συσχετισμοί στη σφαίρα της πολιτικής είναι καλύτεροι από ότι εκείνοι στο πεδίο των αγορών.

Πέμπτη 9 Απριλίου 2009

Anna Colombo - Για μια πολιτική Ευρώπη


Η Anna Colombo, γενική γραμματέας της σοσιαλιστικής ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αποδίδει την απομάκρυνση της Ευρώπης από τους πολίτες της σε τρεις βασικούς παράγοντες: την όλο και πιο περίπλοκη θεσμική της αρχιτεκτονική, την απουσία ιδεαλιστικού οράματος, και την επικράτηση δεξιών κυβερνήσεων σε πολλές χώρες-μέλη, στην ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Μια συνέντευξη στην Ελένη Χριστίδου για το Re-public


Ε: Η πρώτη ερώτηση είναι: γιατί το ‘όχι’ στην Ε.Ε. είναι, σήμερα, πιο εύκολο από το ‘ναι’;


Anna Colombo: Πρώτα απ’ όλα, τους Ευρωπαίους πολίτες η Ευρώπη τους αφορά κάθε δευτερόλεπτο της ζωής τους. Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό, ακόμη κι αν δεν το ξέρουν. Αυτή είναι κι η πλευρά που κάνει το όλο εγχείρημα κάπως παράλογο. Από τη μια πλευρά, η Ευρώπη ανέπτυξε τα τελευταία πέντε χρόνια έναν τρόπο παρουσίας σχεδόν σε κάθε τομέα της ύπαρξής μας. Από την άλλη πλευρά, όσο περισσότερο συμβαίνει αυτό, τόσο περισσότεροι πολίτες- για διάφορους λόγους- κάνουν πίσω. Υπάρχουν δυο αιτίες: η πρώτη, που είναι πιθανώς αντικειμενική, είναι ότι η Ευρώπη, προκειμένου να δημιουργήσει την ενιαία αγορά και άλλα εναρμονιστικά μέτρα, γίνεται όλο και πιο περίπλοκη σε ό,τι αφορά τη θεσμική της αρχιτεκτονική με αποτέλεσμα, οι πολίτες να κάνουν λίγο πίσω. Η άλλη συνδέεται με την εξέλιξη της ιδέας της Ευρώπης στη σκέψη των Ευρωπαίων ηγετών. Νομίζω ότι μέχρι πριν από μερικά χρόνια είχαμε ακόμη Ευρωπαίους ηγέτες από σημαντικά κράτη-μέλη που ήταν εξαιρετικά αφιερωμένοι προσωπικά, ιστορικά και πολιτικά στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Δεν είχαμε, λοιπόν, μια Ευρώπη διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών που συνδέονταν απλώς με πρόσθετα εθνικά συμφέροντα, αλλά μια προοπτική, μια ιδέα. Στο μυαλό των Ευρωπαίων ηγετών, η Ευρώπη σήμαινε πολύ περισσότερα από απλούς συμβιβασμούς, από το να δούνε πόσα μπορεί να κερδίσει η χώρα τους απ’ την Ευρώπη. Η τρίτη αιτία, εμφανής για μένα που είμαι σοσιαλίστρια, είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη, εκτός από τις θεσμικές δυσκολίες και την απουσία ιδεαλιστικού οράματος, κυβερνιέται από δεξιές κυβερνήσεις σε πολλές χώρες, στην ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτή η Ευρώπη έπαψε να εκπληρώνει στόχους, από την άποψη -για να χρησιμοποιήσω το σύνθημά μας- του ‘πρώτα οι άνθρωποι’, από την άποψη του κοινωνικού προβληματισμού για τους ανθρώπους, από την άποψη του να κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν προστατευμένοι και όχι απειλούμενοι από την ΕΕ.


Πολλοί πολίτες, που οι περισσότεροι προέρχονται από το εν δυνάμει εκλογικό σώμα μας, επειδή ανήκουν στις πιο λαϊκές κοινωνικές τάξεις που είναι πιο ευάλωτες στις χρηματοοικονομικές κρίσεις και την παγκοσμιοποίηση, δεν βρίσκουν σ’ αυτές τις δεξιές κυβερνήσεις της Ευρώπης απάντηση στα ερωτήματά τους αλλά ακόμη μεγαλύτερη απειλή. Κι αυτή είναι η αιτία που τόσο πολλοί άνθρωποι λένε όχι στην Ευρώπη.


Ε: Με αυτό απαντήσατε και στην επόμενη ερώτησή μου, που είναι: οι άνθρωποι λένε όχι στην Ευρώπη, γενικά, ή σ’ αυτή την συντηρητική, δεξιά Ευρώπη;


Anna Colombo: Αυτή είναι η πρόκλησή μας! Ανέφερα τρία επιχειρήματα. Σχετικά με το πρώτο, την περιπλοκή των θεσμών και το γεγονός ότι η Ευρώπη βρίσκεται πολύ μακριά από τους πολίτες της, οι ευθύνες ανήκουν σε όλους. Υπάρχουν ευθύνες για τους τομείς του Τύπου και της επικοινωνίας, για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ύστερα από τα δυο ‘όχι’ στο σύνταγμα κατάλαβαν ότι πρέπει να κάνουν μια προσπάθεια για να ‘επικοινωνήσουν’ την Ευρώπη. Υπάρχουν ευθύνες για τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και νομίζω ότι εμείς, ως σοσιαλιστές, πρέπει τώρα να είμαστε πολύ σοβαροί με αυτό το θέμα. Σχετικά με το δεύτερο επιχείρημα, υπάρχουν ευθύνες για τους Ευρωπαίους πολιτικούς ηγέτες - στη δεξιά, το κέντρο και την αριστερά. Η παγκόσμια χρηματοοικονομική και οικονομική κρίση, η κλιματική αλλαγή, η ανάγκη για ένα νέο τρόπο αντίληψης για την ειρήνη στον κόσμο- υπάρχει επίσης η νίκη του Ομπάμα στις ΗΠΑ- δείχνουν ότι το μεμονωμένο έθνος-κράτος δεν μπορεί πλέον να μετρήσει καθόλου σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνάντηση των G-20 έδειξε πολλά πράγματα, ένα όμως πολύ καθαρά: ήταν η αρχή του τέλους των G-8, προς όφελος ενός πολύ πιο περιφερειακού κόσμου, όπου τα κράτη-μέλη μας, μόνα τους, δεν μετρούν. Κι όπου μια Ευρώπη που αποτελεί άθροισμα διαφορετικών και αντικρουόμενων εθνικών συμφερόντων δεν μπορεί να παίξει ηγετικό ρόλο. Πρέπει να επανιδρύσουμε την ιδέα της Ευρώπης, που ήταν ιδέα των ιδρυτών της. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε ως σοσιαλιστές είναι να καταστήσουμε σαφές στους πολίτες ότι η Ευρώπη είναι πολιτική, μπορεί να είναι αριστερή ή δεξιά κι αυτό κάνει τη διαφορά. Υπάρχουν δυο δυνατές απαντήσεις σ’ αυτή την τάση για ‘όχι’ στην Ευρώπη. Η μια είναι αυτή στην οποία πιστεύουμε, το γεγονός ότι η Ευρώπη είναι απολύτως αναγκαία. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα χωρίς ευρωπαϊκή συνεργασία. Όλες οι προκλήσεις για τις οποίες συζητήσαμε, χρηματοοικονομική και οικονομική κρίση, κλιματική αλλαγή, ενεργειακή κρίση, δεν σταματούν στα σύνορα. Κατά συνέπεια, μια Ευρώπη ικανή να έχει ισχυρούς θεσμούς, να μιλάει με μια ενιαία φωνή, είναι ένα must, μια ανάγκη. Η Ευρώπη είναι μια υπέροχη ιδέα, που διευθύνεται σήμερα από τους λάθος ανθρώπους. Κι αυτή είναι η δική μας πρόκληση: να κάνουμε τους πολίτες να καταλάβουν αυτές τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος: οφείλουμε να είμαστε φιλοευρωπαίοι και οφείλουμε να κάνουμε αυτή την Ευρώπη καλύτερη, πιο αριστερή και πιο σοσιαλιστική. Αυτή είναι η πραγματική πρόκληση για τις ευρωπαϊκές εκλογές.


Ε: Υπάρχουν όμως και σοσιαλιστές ηγέτες που έχουν επιλέξει τον ευρωσκεπτικισμό ως προσανατολισμό του κόμματός τους. Αναφέρομαι πιο συγκεκριμένα στο αυστριακό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.


Anna Colombo: Δεν θα το έλεγα ευρωσκεπτικισμό, σίγουρα όμως γίνονται υπερβολικά πολλές παραχωρήσεις στον λαϊκισμό, με τη σκέψη ότι ο λαϊκισμός μπορεί να αμφισβητηθεί στο δικό του γήπεδο. Νομίζω ότι αυτό είναι αδύνατον, ο λαϊκισμός πάντα θα νικά. Γι’ αυτό, πρέπει να είμαστε πολύ πιο σοβαροί όταν δίνουμε τις απαντήσεις μας, πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι οι άνθρωποι βλέπουν ποια είναι τα πλεονεκτήματά τους. Δεν λέω, βέβαια, ότι όλοι πρέπει να πιστεύουν σε ιδανικά και να μη βλέπουν τη ζωή τους να καλυτερεύει. Οι άνθρωποι, όμως, πρέπει να καταλάβουν ότι για να δουν τη ζωή τους να καλυτερεύει, πρέπει να εκχωρήσουν περισσότερα στην ευρωπαϊκή δικαιοδοσία, αλλά οπωσδήποτε με ένα άλλο είδος πολιτικής.


Ε: Νομίζετε ότι η ΕΕ ή οι θεσμοί της πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για να έρθουν πιο κοντά στους πολίτες; Θα ήταν έτοιμοι για μια κοινή ευρωπαϊκή λίστα υποψηφίων για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο; Θα βοηθούσε κάτι τέτοιο;


Anna Colombo: Θα μπορούσε να βοηθήσει, αλλά είναι λίγο πρόωρο. Θα ήταν σα να βάζαμε τη δομή πριν από τη λύση του προβλήματος. Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή για την Ευρώπη, που οφείλεται σε όλες αυτές τις ξαφνικές αλλαγές τις οποίες πρέπει να χειριστούμε πριν αποκτήσουμε υπερεθνικές λίστες, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα, γιατί το σύστημα των ευρωπαϊκών εκλογών είναι ακόμη εθνικό. Υπάρχουν πολλές χώρες, για παράδειγμα, όπου οι προτιμήσεις μετρούν. Εάν βάζατε κάποιον που προέρχεται από άλλο κράτος-μέλος -κι επομένως τελείως άγνωστο- σε μια υπερεθνική λίστα, θα μπορούσε να είναι επιζήμιο για τη λίστα σας. Πριν λοιπόν έχουμε μια υπερεθνική λίστα, την οποία θα υιοθετήσουν μόνο οι σοσιαλιστές, πρέπει να συζητήσουμε σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Θα ήταν καλή ιδέα αν η απάντηση στο σύνταγμα ήταν ‘ναι’.


Είδαμε ότι υπάρχει χάσμα ανάμεσα σε μας και τον κόσμο. Πρέπει να δουλέψουμε πάνω στη γεφύρωση αυτού του χάσματος πριν προωθήσουμε την ιδέα μιας ευρωπαϊκής λίστας. Νομίζω ότι πρέπει να δουλέψουμε πολύ περισσότερο πάνω στις απαντήσεις που δίνουμε. Η επόμενη νομοθετική περίοδος θα είναι η πλέον πολιτική, θα έχει να χειριστεί τουλάχιστον δυο εντελώς διαφορετικά οράματα για την Ευρώπη. Είμαι πεπεισμένη ότι εάν κερδίσουμε και μπορέσουμε να υλοποιήσουμε το όραμά μας, οι άνθρωποι στο τέλος αυτής της νομοθετικής περιόδου θα είναι πολύ πιο φιλοευρωπαίοι και θα έχουν πολύ μεγαλύτερη συνείδηση αυτού που κάνουμε. Και τότε, γιατί όχι, θα βάλουμε το επόμενο λιθάρι με τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, μιας ευρωπαϊκής ιθαγένειας, αφού θα έχουμε εφαρμόσει στο μεταξύ το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και τη Συνθήκη της Λισσαβόνας.


Ε: Έχω κατά νου την κοινή γνώμη στην Ελλάδα, που ήταν για πολλά χρόνια σαφώς φιλοευρωπαϊκή, αλλά άλλαξε γρήγορα. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να ξεχνούν πώς και πόσο πολύ ωφελήθηκαν από την Ευρώπη. Ένα παράδειγμα είναι το ευρώ, που είναι-κατά την άποψή μου- το πιο ισχυρό ευρωπαϊκό εργαλείο που είχαμε ποτέ, αλλά ακόμη και σ’ αυτή την οικονομικά δύσκολη περίοδο κανείς δεν αναφέρει σαφώς ότι χωρίς αυτό τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα.


Anna Colombo: Πρώτα απ’ όλα, η αυξανόμενη αντιδημοτικότητα της Ευρώπης στην Ελλάδα είναι ενδεικτική του γεγονότος ότι ορισμένες κυβερνήσεις δεν διστάζουν να παρουσιάζουν την Ευρώπη ως πηγή όλων των αρνητικών πραγμάτων. Όταν πρέπει να μειώσουν τον προϋπολογισμό για οποιαδήποτε αιτία ή να πάρουν οποιαδήποτε μη δημοφιλή απόφαση, δεν διστάζουν να πουν ότι το κάνουν λόγω της Ευρώπης. Από την άλλη πλευρά, η ίδια κυβέρνηση δεν εξηγεί επαρκώς ότι ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξης στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, κατέστη δυνατή κυρίως μέσω της αλληλεγγύης της Ευρώπης, μέσω των διαρθρωτικών ταμείων, μέσω ενός αριθμού αποφάσεων. Αποσιωπά, ακόμη, τις κοινές μας προσπάθειες για την καταπολέμιση της κλιματικής αλλαγής και την αλληλεγγύη που δείχνουμε απέναντι στην Ελλάδα, που υποφέρει λόγω των πυρκαγιών και των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχει αυτή η παθητικότητα από μέρους των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων αλλά, ακόμη χειρότερο, υπάρχουν μερικοί που λαϊκίστικα χρησιμοποιούν την Ευρώπη, κατηγορώντας την για όλα τα κακά και αποδίδοντας στους ίδιους όλα τα καλά που η Ευρώπη κάνει για τη χώρα τους. Αυτό πρέπει να σταματήσει κι ο κόσμος πρέπει να το συνειδητοποιήσει.


Το γεγονός ότι η κοινή γνώμη στην Ελλάδα, που ήταν πάντα μια πολύ φιλοευρωπαϊκή χώρα, αλλάζει, πρέπει να μας ανησυχήσει.


Στο θέμα του ευρώ είναι ιδιαίτερα δύσκολο να απαντήσει κανείς. Οι άνθρωποι υπέφεραν, ιδίως σε ορισμένες χώρες, μετά την εφαρμογή του ευρώ, όχι λόγω του ίδιου του ευρώ, αλλά λόγω των καταχρήσεων του ιδιωτικού τομέα, του λιανικού εμπορίου ή της ανεπάρκειας των μηχανισμών ελέγχου. Σε κάποιες άλλες χώρες τα πράγματα πήγαν καλύτερα. Θα ήθελα να πω δυο πράγματα: το πρώτο, ότι είναι πολύ δύσκολο για τους ανθρώπους να δουν αναδρομικά τι θα είχε συμβεί, ιδιαίτερα σε χώρες με αδύναμη οικονομία, χωρίς το ευρώ. Το 1988, ένας οικονομολόγος, ο Paolo Cechini, συνέθεσε μια έκθεση με τίτλο ‘Το κόστος της μη Ευρώπης’, για να προωθήσει την ιδέα της ενιαίας αγοράς. Ήταν ένα ερέθισμα για να καταλάβει κανείς ποιο θα ήταν το κόστος του μη ευρώ, ειδικά τώρα που το ευρώ μας προστάτευσε. Είναι πολύ εύκολο να το αντιληφθούμε: αρκεί να συγκρίνουμε την Ελλάδα με την Ουγγαρία. Τότε βλέπουμε ότι δεν ήταν μόνο οι τράπεζες που πτώχευσαν στην Ουγγαρία, αλλά μια σειρά από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις, λόγω του νομίσματός τους που ήταν υποτιμημένο και βαλλόμενο.


Για να χρησιμοποιήσουμε ένα άλλο παράδειγμα, είναι πολύ σημαντικό να εξηγήσουμε στον κόσμο πώς, μερικές φορές, με το να εγκαταλείψουμε την εθνική μας κυριαρχία σε ένα τομέα, μπορούμε να την ανακτήσουμε ξανά σε έναν άλλο. Χρησιμοποιώ πάντα το ίδιο παράδειγμα: όταν ο Θαπατέρο κέρδισε τις εκλογές για πρώτη φορά, στην Ισπανία, έκανε αυτό που είχε υποσχεθεί και απέσυρε τα ισπανικά στρατεύματα από το Ιράκ. Χωρίς το ευρώ, θα είχε καταστραφεί από τις ΗΠΑ, γιατί η πεσέτα ήταν ιδιαίτερα ευάλωτη. Όταν ο ισπανικός λαός αποφάσισε να μπει στην ευρωζώνη εγκατέλειψε την κυριαρχία του σε σχέση με το νόμισμά του, αλλά κατέκτησε την τεράστια δύναμη να αποφασίζει για την εξωτερική πολιτική του.


Βέβαια, όταν μιλάμε για το ευρώ πρέπει να πούμε τι κάναμε μ’ αυτό το νόμισμα, που είναι μόνο το ένα πόδι κάποιου πράγματος που μας το πούλησαν ως οικονομική και νομισματική ένωση. Περπατάμε τώρα με το ένα πόδι- το νομισματικό- και το άλλο, το οικονομικό, δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Είναι λοιπόν πολύ βασικό για την Ευρώπη να έχει συντονισμένη οικονομική, προϋπολογιστική ή βιομηχανική πολιτική για να κερδίσει το στοίχημα και να δημιουργήσει μια συνέργεια, όπου ένα κι ένα δεν κάνουν δύο αλλά τρία, τέσσερα, πέντε…..Μπορούμε πραγματικά να δούμε ότι κάθε ευρώ που ξοδεύουμε στην Ισπανία για την εκπαίδευση, θα έχει κατά κάποιο τρόπο θετική επίδραση στη Δανία ή αντίστροφα. Μπορούμε να το αποδείξουμε, και ο ρόλος των δεξαμενών σκέψης σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να είναι πολύτιμος για να αποδείξουμε συσχετισμούς αυτού του είδους, επειδή επιστημονικά μπορούν να αποδειχτούν. Επομένως, η απάντηση στην ερώτησή σας για το ευρώ είναι η ακόλουθη: τώρα πρέπει επιτέλους να δώσουμε στην ευρωπαϊκή οικονομική και νομισματική ένωση το άλλο της πόδι.


Θα ήθελα να προσθέσω ότι οι Έλληνες, όπως και οι Ιταλοί, οι Ισπανοί ή οι Πορτογάλοι, υπήρξαν εργάτες που ταξίδεψαν πολύ στην Ευρώπη. Βίωσαν τη μη Ευρώπη: τα διαβατήρια, τη μη αναγνώριση των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης, καταχρήσεις και δυσκολίες. Ίσως οι άνθρωποι να το έχουν ξεχάσει, αλλά εκείνοι οι εργάτες που προήλθαν από φτωχές χώρες ήταν κατά κάποιο τρόπο οι πρωτοπόροι αυτού που χτίσαμε και θα ήταν οι πρώτοι που θα έλεγαν ‘χάρη στην Ευρώπη δεν έχουμε πια σύνορα, έχουμε κοινό νόμισμα, έχουμε αμοιβαία αναγνώριση των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης…’ Τα πράγματα δεν είναι τέλεια, μένουν πολλά ακόμη να γίνουν, αλλά η καλύτερη απάντηση σ’ αυτό είναι ότι πρέπει να κοιτάμε μπροστά και όχι πίσω.


Ε: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η σημερινή άρνηση απέναντι στην Ευρώπη δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του λαϊκισμού και των άλλων παραγόντων που αναφέρατε, αλλά επίσης του γεγονότος ότι η Ευρώπη δεν έχει-μέχρι σήμερα- ανταποκριθεί στις προσδοκίες που δημιούργησε στους πολίτες της;


Anna Colombo: Θυμάμαι ακόμη ότι στην αρχή της δεκαετίας του 1990 η Ευρώπη θεωρείτο από τους Ευρωπαίους πολίτες και εργαζόμενους ως δίκτυ ασφαλείας. Ήταν εκείνα τα χρόνια που προσπαθούσαμε να ολοκληρώσουμε τη νομοθεσία για την εργασία, τις εργασιακές συνθήκες, τη συμμετοχή των εργαζομένων, όλα εκείνα τα εκπαιδευτικά σχήματα: Erasmus, Leonardo, τα δικαιώματα μειονοτήτων, την εφαρμογή της γεωγραφικής συνοχής με τα διαρθρωτικά ταμεία…Ύστερα άρχισε η παρακμή. Υπήρξε κάποια στιγμή που όλες αυτές οι ιδέες αναστήθηκαν με τη Στρατηγική της Λισσαβόνας, τότε που στην εξουσία βρίσκονταν κυρίως κεντροαριστερές κυβερνήσεις. Έπειτα όμως, το 2003, με τον Αθνάρ και τους λοιπούς δεξιούς ηγέτες, άρχισαν να αλλάζουν σταδιακά οι κυβερνητικές πολιτικές και τα πράγματα χειροτέρευσαν. Κυριάρχησε μια πολύ νεοφιλελεύθερη και συντηρητική ιδέα του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης. Εκείνη την εποχή, η κυρίαρχη σκέψη ήταν ότι ο μόνος τρόπος ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο δεν είχε να κάνει με την ποιότητα ή με την έμφαση στους ανθρώπινους πόρους ή την κοινωνική ασφάλιση ως μοχλούς ανάπτυξης. Αποφάσισαν απλώς να καταπολεμήσουν την παγκοσμιοποίηση σε επτά αναδυόμενες χώρες με τα δικά τους τα όπλα: πολύ φτηνά εργατικά χέρια, ανταγωνισμός στα βασικά κόστη αντί για εκσυγχρονισμό και οικοδόμηση της περίφημης κοινωνίας της γνώσης. Τώρα, μας είπαν, θα γίνουμε πρωταθλητές του κόσμου. Επέλεξαν να ξεπετάξουν τα δικαιώματα, πράγμα που ήταν επιζήμιο για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, για τους εργαζόμενους, για τις συνδικαλιστικές ενώσεις και για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κυρίως όμως ήταν εντελώς επιζήμιο για την αξιοπιστία της Ευρώπης στα μάτια των πολιτών της, γιατί άρχισαν να τη βλέπουν ως απειλή και όχι πια ως δίκτυ ασφαλείας, που θα τους προστάτευε από τον πόλεμο παρέχοντας ειρήνη, δημοκρατία και ένα κοινό ευρωπαϊκό έδαφος για μια ευρωπαϊκή κοινωνική οικονομία της αγοράς.


Ε: Νομίζετε ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες πιστεύουν ότι η Ευρώπη είναι ένα σχέδιο που ταιριάζει περισσότερο στις επιχειρήσεις, που διαθέτουν τους πόρους για να χρησιμοποιήσουν όλες τις δυνατότητες που τους προσφέρονται (του λόμπινγκ συμπεριλαμβανομένου) παρά στους ‘απλούς’ πολίτες;


Anna Colombo: Δεν νομίζω ότι έχει σχέση με το λόμπινγκ. Νομίζω ότι αυτό που πρέπει να πιστεύουν οι πολίτες είναι ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ο ισχυρότερος θεσμός που τους προστατεύει. Με την ευκαιρία, εγκρίναμε πρόσφατα έναν πολύ ισχυρό κανονισμό κατά των λόμπις. Ασφαλώς, αυτό που είδαν στις χώρες τους- ειδικά εκείνοι που είχαν δεξιές κυβερνήσεις - και στην Ευρώπη είναι ότι, ως απάντηση στην ανάπτυξη, κυριάρχησε η ελεύθερη αγορά και το ‘laissez-faire’. Είναι σαφές ότι το ‘laissez-faire’ και η πλήρης απορρύθμιση ευνοεί τις επιχειρήσεις. Αυτό όμως που αντιμετωπίζουμε σήμερα με την χρηματοοικονομική κρίση είναι στην πραγματικότητα κάτι πολύ πιο βαθύ. Είναι η μάχη μεταξύ της πραγματικής οικονομίας, όπου η ποιότητα των ανθρώπινων πόρων, η εκπαίδευση και οι καλές συμβάσεις μεταξύ συνδικαλιστικών ενώσεων και εργοδοτών, η κοινωνική ασφάλιση κλπ είναι ο μοχλός για την ανάπτυξή μας και της χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας, που δεν σεβάστηκε καθόλου την πραγματική οικονομία. Το χρήμα τοποθετήθηκε σε ένα είδος παράλληλου κόσμου της ‘κερδοσκοπίας για την κερδοσκοπία’, για να κερδίσουν εύκολο χρήμα από το τίποτα, όταν όλο αυτό το χρήμα θα έπρεπε να χρηματοδοτήσει τη μεγάλη βιομηχανία, αλλά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον ιστό της νέας τεχνολογικής και νεωτεριστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Οι νέοι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν, εκεί όπου τα πανεπιστήμια θα μπορούσαν να προωθήσουν την εφαρμογή της Στρατηγικής της Λισσαβόνας. Αυτό δεν έγινε δυνατό, και εξαιτίας της χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας. Αυτή είναι η αιτία που από τις αρχές του 2000 εργαστήκαμε ως σοσιαλιστική ομάδα και σοσιαλιστικό κόμμα για να καταγγείλουμε αυτή την κατάσταση της χρηματοοικονομικής αγοράς, να τη σταματήσουμε και να επιστρέψουμε στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Κανένας δεν μας άκουσε. Ακόμη και ο Σαρκοζί, που είναι τώρα ο πρωταθλητής της ‘μεγάλης επιστροφής του κράτους’, όταν του ζητήσαμε στις αρχές της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ να θέσει αυτό το θέμα στις πρώτες προτεραιότητές του, δεν ήξερε για τι πράγμα μιλούσαμε.


Οφείλουμε να είμαστε φιλοευρωπαίοι, αλλά για μια άλλη Ευρώπη, την Ευρώπη που θέλουμε.


Συμπερασματικά, νομίζω ότι αντλήσατε πολλά από τη συζήτηση που έγινε αυτές τις μέρες σχετικά με το τι προσπαθούμε να κάνουμε- και νομίζω ότι είμαστε πραγματικά στην πρωτοπορία. Τα πράγματα αλλάζουν ταχύτατα, εξαιτίας της κρίσης και όλων των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε. Πρέπει να κάνουμε δυο πράγματα ταυτόχρονα: η πολιτική δεν μπορεί να μείνει πίσω και η πολιτική πρέπει να είναι κατάλληλη. Σ’ αυτά τα δυο σημεία διακυβεύεται το μέλλον της δημοκρατίας μας και όχι μόνο το μέλλον της Ευρώπης. Το πρώτο σημείο είναι ότι για τους πολίτες η πολιτική – η καλή πολιτική που νοιάζεται γι’ αυτούς- πρέπει να γίνει ξανά ‘ο κυρίαρχος του παιχνιδιού’. Είναι εμφανές ότι τα τελευταία χρόνια πολιτική και αγορά δεν συμβάδισαν – η καλύτερη πολιτική ήταν ν’ αφήνουν την αγορά ήσυχη….


Ε: Υπήρξαν και σοσιαλιστές που δεν αντιστάθηκαν στον πειρασμό…


Anna Colombo: Απολύτως. Τώρα, λοιπόν, που είμαστε πάλι στη θέση του οδηγού πρέπει να κερδίσουμε την πνευματική μάχη και όχι μόνο την οικονομική. Το πρόβλημα είναι ότι από τη στιγμή που βάζουμε την πολιτική στο επίκεντρο, πρέπει να δώσουμε απαντήσεις. Εάν δεν το κάνουμε, το χειρότερο δεν θα είναι ότι θα χάσουμε την ευρωπαϊκή εκλογή, αλλά ότι θα αφήσουμε το πεδίο ελεύθερο στον λαϊκισμό και άλλες δυνάμεις που δεν έχουν καμιά σχέση με τη δημοκρατία. Αυτή είναι μια τεράστια πρόκληση….και κίνδυνος. Όπως πολλοί άνθρωποι είπαν, το 1929 το σενάριο ήταν παρόμοιο, αλλά η σοσιαλδημοκρατία δεν κέρδισε και όλοι ξέρουμε τι έγινε μετά, ειδικά στην Ευρώπη. Πρέπει λοιπόν να προσέξουμε πάρα πολύ.


Το δεύτερο σημαντικό πράγμα είναι ότι αυτή η κρίση μπορεί να δώσει μια πολύ πιο ισχυρή Ευρώπη, από την άποψη των πολιτικών και των θεσμών, ή μπορεί να είναι επιζήμια για την Ευρώπη και να μας πάει πίσω σε ένα είδος διακυβερνητικότητας , όπου τα κράτη-μέλη και οι κυβερνήσεις παίρνουν όλες τις αποφάσεις και οι άλλοι θεσμοί δεν μετρούν καθόλου. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να ενισχύσουμε τον ευρωπαϊκό συντονισμό και τους θεσμούς, γιατί διαφορετικά θα έρθει το τέλος της Ευρώπης.


Το τελευταίο, κατά την άποψή μου, είναι ότι η χρηματοοικονομική κρίση και η δημιουργία του FEPS (Foundation for European Progressive Studies- Ίδρυμα Ευρωπαϊκών Προοδευτικών Σπουδών) αποτελούν μια απίστευτη σύμπτωση. Οι δεξιές κυβερνήσεις προσπαθούν να θεραπεύσουν τώρα την χρηματοοικονομική κρίση, το κάνουν λιγότερο ή περισσότερο καλά, σε μερικές περιπτώσεις τις στηρίζουμε κιόλας, αλλά αυτό δεν φτάνει για να εμποδίσουμε να συμβούν ξανά τα ίδια πράγματα. Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι δυο ή τρεις ρυθμίσεις ακόμα, αλλά μια συνολική, ριζοσπαστική, επαναστατική αλλαγή στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την οικονομία και την κοινωνία μας. Και συνεπώς χρειαζόμαστε μια ισχυρή πνευματική προσπάθεια, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εάν είναι δυνατόν μαζί με τους Δημοκρατικούς στις ΗΠΑ, που θα ήταν πολύ καλή για τον πλανήτη, ή με τους Βραζιλιάνους, τους Ινδούς…Αυτό που έχει σημασία είναι να βάλουμε μαζί οικονομολόγους, κοινωνιολόγους και διανοούμενους. Πρέπει να κερδίσουμε την πνευματική μάχη, όχι μόνο την οικονομική. Πρέπει να σταματήσουμε αυτούς τους ανθρώπους χρησιμοποιώντας μια συγκεκριμένη γλώσσα. Πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε αμυντικοί. Πρέπει να σταματήσουμε να πέφτουμε στην παγίδα και να έχουμε έναν μόνο τρόπο σκέψης για τα πράγματα.

Κυριακή 5 Απριλίου 2009

Samir Amin: Κοινωνικά κινήματα: Απο τη γέννηση στην ωριμότητα...


Μια συνέντευξη στον Fabio Petito για το Re-Public

Η συνέντευξη διεξήχθη με τη σημαντική βοήθεια του Fondazione Mediterraneo, Νάπολι, Ιταλία

Fabio Petito: Θα θέλατε να σχολιάσετε με συντομία τη γέννηση και ιστορία των νέων κοινωνικών κινημάτων;


Samir Amin: Συμμετείχα στην οικοδόμηση των νέων κινημάτων από την πολύ αρχή. Κοινωνικά κινήματα υπήρχαν, ασφαλώς, πάντα στην ιστορία. Τα νέα κοινωνικά κινήματα αναδύθηκαν στη δεκαετία του ’90 ως μια αμυντική αντίδραση στην επίθεση του νεοφιλελευθερισμού ενάντια στα δικαιώματα των λαών, ειδικότερα στην επίθεση κατά του κράτους πρόνοιας στη Δύση, την κρατική προστασία στο Νότο κλπ Είναι φυσιολογικό που τα κινήματα εμφανίστηκαν αρχικά με αμυντική γραμμή. Έπειτα συνειδητοποίησαν σταδιακά πως από τη στιγμή που η πρόκληση ήταν παγκόσμια, έπρεπε να οργανωθούν επίσης σε παγκόσμια κλίμακα. Το 1997 ιδρύσαμε το Παγκόσμιο Εναλλακτικό Φόρουμ, το οποίο αποτελούσαν οργανώσεις από την Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη. Το 1999 οργανώσαμε το πρώτο αντι -Νταβός στο Νταβός, που αποτέλεσε ένα μικρό επικοινωνιακό γεγονός. Λίγοι μόνο άνθρωποι ήταν παρόντες, αλλά εκπροσωπούσαν γύρω στα 50 μεγάλα συνδικάτα, αγρότες, γυναικείες και περιβαλλοντολογικές οργανώσεις. Η ιδέα της οργάνωσης του πρώτου Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ (ΠΚΦ) στο Πόρτο Αλέγκρε γεννήθηκε σ’ αυτή τη συνάντηση.


Από τότε, τα κινήματα σημείωσαν προόδους. Υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός οργανώσεων που έχουν ως στόχο την προώθηση θετικών εναλλακτικών προτάσεων. Αποκαλώ αυτή τη διαδικασία –και δεν είμαι ο μόνος- οικοδομώντας τη σύγκλιση μέσα στη διαφορετικότητα. Αυτό δεν σημαίνει ένα μοναδικό σύστημα κομμάτων ή ένα μοναδικό ιδεολογικό σύστημα. Είναι μια πολύπλοκη, ετερογενής διαδικασία που μπορεί να διευκολύνει την προώθηση εφικτών εναλλακτικών λύσεων έναντι της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης.


F.P.: Μπορούν τα κοινωνικά κινήματα να γίνουν παίκτες που θα επιφέρουν πραγματική αλλαγή στις παγκόσμιες πολιτικές;


S.A.: Νομίζω ότι έχουν γίνει ήδη, παρ’όλο που είναι ακόμη πολύ αδύναμα, στο πρώτο στάδιο της ανάπτυξής τους. Τα κοινωνικά κινήματα θα γίνουν σημαντικά μόνο όταν διατυπώσουν κι εργαστούν για την αναζήτηση πραγματικών εναλλακτικών λύσεων έναντι της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης . Αναφέρομαι σε εναλλακτικές στον πληθυντικό. Οι πρακτικές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από τη μια χώρα στην άλλη ή από τη μια περιοχή στην άλλη και κατά συνέπεια οι κοινωνικοί αγώνες πρέπει να δείχνουν ευαισθησία και να ανταποκρίνονται σε αυτές τις διαφορές.


Έθνος, Κράτος και Κόμμα


F.P.: Πιστεύετε πως το επίπεδο του έθνους-κράτους αποτελεί ακόμη την πρωταρχική αρένα για τις παγκόσμιες πολιτικές;


S.A.: Ναι. Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, η πολιτική βρίσκεται ακόμη στα χέρια των εθνικών κυβερνήσεων. Η αλλαγή των κυβερνήσεων προκύπτει στην καλύτερη περίπτωση μέσα από εκλογές και στις υπόλοιπες περιπτώσεις μέσα από άλλους δόλιους τρόπους. Δεν είναι παραγωγικό να υποθέσουμε ότι μπορούμε να υπερπηδήσουμε το εθνικό επίπεδο. Οι στρατηγικές που έχουν αναπτυχθεί στο εθνικό επίπεδο πρέπει επίσης να λάβουν υπόψη την αλληλεξάρτηση ανάμεσα στους διάφορους, ποικίλους εθνικούς χώρους. Πρέπει επίσης να έχουν περιφερειακή και διεθνή διάσταση.


F.P.: Συνάγετε ότι οι παραδοσιακές πολιτικές των κομμάτων εξακολουθούν να αποτελούν το κυρίαρχο παιχνίδι στην πόλη;


S.A.: Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις πολιτικές και, επομένως, τα πολιτικά κόμματα. Αυτό δεν σημαίνει πως τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις προκλήσεις των σύγχρονων κοινωνικών μετασχηματισμών.


Για παράδειγμα, τα αντι-καπιταλιστικά κόμματα έκαναν την εμφάνισή τους στο τέλος του δέκατου ένατου αιώνα ως μια ειδική μορφή πολιτικής οργάνωσης της εργατικής τάξης: το κόμμα υποτίθεται ότι εκπροσωπούσε την ταξική πρωτοπορία, ανεξάρτητα αν ήταν σοσιαλδημοκρατικό, σοσιαλιστικό ή κομμουνιστικό κόμμα. Τα κόμματα αυτά ήταν επίσης οργανωμένα γύρω από μια σειρά προτύπων δράσης: απεργία, διαμαρτυρία, εκλογή, ακόμη κι επανάσταση ή απελευθερωτικός πόλεμος.


Οι κοινωνικές συνθήκες δεν είναι πλέον οι ίδιες. Ο καπιταλισμός έχει αλλάξει, επομένως και η οργάνωση της εργασίας έχει αλλάξει. Οφείλουμε να εφεύρουμε διαφορετικές μορφές οργάνωσης για τα κοινωνικά και τα πολιτικά κινήματα. Δεν κάνω διάκριση μεταξύ κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων: κατηγοριοποιώ κάτω απ’ τον όρο κοινωνικά κινήματα όλα όσα απορρίπτουν την παρούσα οργάνωση της κοινωνίας και αγωνίζονται για αλλαγή.


Η Ανομοιογένεια του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ


F.P.: Οι διαφορές μεταξύ των κοινωνικών κινημάτων είναι, όμως, τεράστιες. Τι κοινό έχουν πέραν του ότι αναγνωρίζουν τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση ως εχθρό τους;


S.A.: Στο τωρινό στάδιο έχετε δίκιο. Τα κινήματα που συμμετέχουν στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ παρουσιάζουν μια μεγάλη ποικιλία. Υπάρχουν επίσης ασυμμετρίες στο θέμα της σπουδαιότητας: μαζικά λαϊκά κινήματα συναθροίζονται με think-tanks και μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες που σχηματίζονται γύρω από ειδικά ζητήματα. Τα περισσότερα από τα γυναικεία κινήματα, για παράδειγμα, δεν θεωρούν χρήσιμο να συνδέουν τους αγώνες των γυναικών με ένα παγκόσμιο όραμα για το μετασχηματισμό της κοινωνίας.


Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να υπάρξει σημαντικό κοινό έδαφος για τα περισσότερα από αυτά, ασφαλώς όχι όλα. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε με την Έκκληση του Μπάμακο. Στο Μπάμακο, την πρώτη μέρα του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, ένας μεγάλος αριθμός οργανώσεων συναντήθηκαν για να συζητήσουν εάν θα ήταν δυνατόν να χτιστεί μια κοινή πλατφόρμα για περαιτέρω δράση. Από αυτή τη συζήτηση προέκυψε η Έκκληση του Μπάμακο, που ανέλυσε δέκα περιοχές με πρώτες σκέψεις και πρώτες προτάσεις. Η Έκκληση παρουσιάστηκε επίσης στο Καράκας και υιοθετήθηκε από τη μεγάλη πλειοψηφία των συμμετεχόντων.


F.P.: Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της σημερινής πολυκεντρικής δομής του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ;


S.A.: Θα επιθυμούσα η δομή να ήταν ακόμη πιο πολυκεντρική με πέντε, έξι, δέκα μεγάλα περιφερειακά ή ακόμη κι εθνικά φόρα. Μ’ αυτή την έννοια, θα μπορούσαμε να κινητοποιήσουμε περισσότερες δυνάμεις. Δεύτερον, θα υπήρχε περισσότερο κοινό έδαφος για συζήτηση. Τρίτον, θα διευκόλυνε το συντονισμό μεταξύ των κινημάτων.


F.P.: Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ δεν κυριαρχείται, ωστόσο, από τα δυτικά κοινωνικά κινήματα;


S.A.: Δεν είναι έτσι. Αν επιχειρήσετε να δείτε πίσω απ’ τα φαινόμενα, ασφαλώς όχι. Είναι αλήθεια πως οι δυτικές, και κυρίως οι ευρωπαϊκές, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις βρίσκονται παντού κι αυτό οφείλεται στο ότι διαθέτουν πόρους.


Ωστόσο, αν κοιτάξετε τη συμμετοχή στις συζητήσεις στο εσωτερικό του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, θα διαπιστώσετε τη σημασία των μη δυτικών μαζικών λαϊκών κινημάτων. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Σε ό,τι αφορά στους αγώνες των αγροτών, η Via Campensina που κατάφερε να συγκεντρώσει τις πιο δραστήριες αγροτικές οργανώσεις, κυρίως στη Λατινική Αμερική, είναι εξαιρετικά ισχυρή, πολύ περισσότερο από τις δυτικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Η Via Campensina οικοδόμησε πρόσφατα δεσμούς με αγροτικές οργανώσεις σε χώρες πολύ διαφορετικές όπως στη Δυτική Αφρική, τη Νότια Αφρική, την Ινδία, ακόμη και την Κίνα.


Δημοκρατία: Κρίση και αποφάσεις


F.P.: Είναι τα κοινωνικά κινήματα θεμελιώδη για την επίτευξη της παγκόσμιας δημοκρατίας;


S.A.: Τα κοινωνικά κινήματα αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την πρόοδο της δημοκρατίας. Προτιμώ να χρησιμοποιώ τη λέξη εκδημοκρατισμός, που παραπέμπει σε μια διαδικασία χωρίς τέλος. Δεν μπορούμε να συρρικνώσουμε τη δημοκρατία σε πρότυπο . Η δημοκρατία αποτελεί προϊόν ενός συνεχούς αγώνα, στον οποίον μετέχουν ιδίως τα θύματα του συστήματος. Πρέπει να συνδέσουμε τη δημοκρατία με την έννοια της κοινωνικής προόδου. Η δημοκρατία χωρίς κοινωνική πρόοδο δεν γίνεται τελικά αποδεκτή απ’ το λαό, χάνει τη νομιμότητά της. Γι’ αυτό η σύνδεση της δημοκρατίας με νεοφιλελευθερισμούς όλων των ειδών έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο, έχει απειλήσει την ίδια τη δημοκρατία.


Στο παρελθόν, η κοινωνική πρόοδος είχε επιτευχθεί χωρίς δημοκρατία, ενώ στις πρώην κομμουνιστικές χώρες ή τα εθνικο-λαϊκά κράτη, όπως η Αργεντινή του Περόν ή η Αίγυπτος του Νάσερ. Αυτές ήταν περιπτώσεις που η κοινωνική πρόοδος είχε εκπορευτεί από τα πάνω και έμοιαζε για ένα διάστημα να λειτουργεί. Τώρα, όμως, η σελίδα άλλαξε.


F.P.: Ναι, διαπιστώνουμε μια διαδεδομένη ανησυχία ότι η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση σε παγκόσμια κλίμακα.


S.A.: Στις δημοκρατικές χώρες, ο νεοφιλελευθερισμός έχει απο-νομιμοποιήσει τη δημοκρατία όσο περισσότερο γίνεται. Το 1973, η Τριμερής Επιτροπή –σημειώστε ότι εκπρόσωπος των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν ο Σάμουελ Χάντιγκτον- ανέφερε ότι το φιλελεύθερο σύστημα υποφέρει από υπερβολική δημοκρατία. Συμφωνώ με το ακριβώς αντίθετο: το σύστημα, όσο δημοκρατικό κι αν είναι, υποφέρει πάντοτε από την όχι αρκετή δημοκρατία, εφόσον συνδέουμε τη δημοκρατία με την πολιτικοποίηση των λαών και με πρωτοβουλίες και δράσεις που έρχονται από τα κάτω.


Να πού μπορούν τα κοινωνικά κινήματα να παίξουν ρόλο. Μπορείτε να την ονομάσετε συμμετοχική δημοκρατία, αν θέλετε. Το θέμα είναι να υπερβούμε την έννοια και την πρακτική της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, να αναλογιστούμε τη δημοκρατία ως μια διαδικασία χωρίς τέλος όπου τα κινήματα ενσωματώνουν συνεχώς τα αιτήματα και τις επιθυμίες των λαών.


F.P.: Πώς αποτιμάτε τις πρόσφατες διαμαρτυρίες των φοιτητών στη Γαλλία κατά της προσωρινότητας της εργασίας;


S.A.: Η προσωρινότητα υπήρχε πάντα στο καπιταλιστικό σύστημα. Τριάντα χρόνια πριν η προσωρινότητα αντιστοιχούσε σε περίπου 15% των εργαζόμενων, σ’ αυτή την κατάσταση βρίσκονταν οι σχετικά νέες γυναίκες, η εργασία των μεταναστών και ήταν κυρίως χαρακτηριστική στις αγροτικές περιοχές. Αντίθετα, η προσωρινότητα αφορά σήμερα περίπου 50% των εργαζόμενων. Αυτή είναι μια τεράστια, αρνητική αλλαγή, που σηματοδοτεί κοινωνική οπισθοδρόμηση. Έχει σημασία επίσης να σημειώσουμε πως προσωρινότητα αυξήθηκε χωρίς πολύ θόρυβο.


Οι διαμαρτυρίες στη Γαλλία ήταν οι πρώτες μαζικές αντιδράσεις ενάντια στην προσωρινότητα στον κόσμο. Για πρώτη φορά, όλα τα συνδικάτα στη Γαλλία συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες ενάντια στη Σύμβαση Πρώτης Απασχόλησης (ΣΠΑ). Είναι ένα σημάδι ότι το κίνημα κατά της προσωρινότητας μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στη Βρετανία, τη Γερμανία, την Ισπανία κ.α.


Οι Προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Αριστεράς


F.P.: Ποιες είναι οι προκλήσεις που οφείλει να αντιμετωπίσει η ευρωπαϊκή αριστερά προκειμένου να οικοδομήσει ένα μαζικό κίνημα από τα κάτω;


S.A.: Στο διάστημα των τελευταίων 20-30 χρόνων η πλειοψηφία του αριστερού εκλογικού σώματος στην Ευρώπη, σοσιαλδημοκράτες, κομμουνιστές ή πρώην κομμουνιστές, έχουν σταδιακά αποδεχτεί τον ατλαντισμό και τον νεοφιλελευθερισμό. Αυτή η εξέλιξη άνοιξε το δρόμο στους δημαγωγούς της άκρας δεξιάς και αναζωπύρωσε ξανά τον σοβινιστικό εθνικισμό.


Σταδιακά, η αριστερά το αναγνωρίζει αυτό. Τα κινήματα κατά της προσωρινότητας στη Γαλλία δείχνουν ότι κάτι αλλάζει και τμήματα της αριστεράς κινούνται κατά της νεοφιλελεύθερης ατζέντας.


F.P.: Είναι η κεντροαριστερή επιλογή που προτείνεται σήμερα στην Ευρώπη σημάδι πολιτικής οπισθοδρόμησης;


S.A.: Όχι, δεν θέλω να καταδικάσω την κεντροαριστερά συλλήβδην. Αντίθετα, νομίζω πως μια συμμαχία ανάμεσα στην αριστερά και την κεντροαριστερά είναι ζωτικής σημασίας. Χωρίς αυτήν, δεν υπήρξε ποτέ νίκη της αριστεράς. Ακόμη κι ο Μάο είπε πως μια προοδευτική χώρα θα έπρεπε να κυβερνάται από την κεντροαριστερά. Δεν μπορεί κανείς να κυβερνήσει χωρίς την πλειοψηφία και η πλειοψηφία βρίσκεται στην κεντροαριστερά.


Το άρθρο είναι μία προ-δημοσίευση από το προσεχές βιβλίο του Κώστα Δουζίνα Human Rights and Empire (Reaktion Press)

Παρασκευή 3 Απριλίου 2009

Μετά τη τέχνη του εφικτού...

«Είναι όλο λάθος από τη αρχή μέχρι το τέλος»,
είπε η κάμπια αποφασιστικά, και έγινε σιγή για μερικά λεπτά.
Lewis Carroll
Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων Κεφάλαιο 5: Συμβουλές από την Κάμπια


Το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας και η έλλειψη πρωτοβουλίας (ή ακόμα και θέλησης) της κυβέρνησης για λήψη δραστικών μέτρων βρέθηκαν στο στόχαστρο του διεθνούς Τύπου τις τελευταίες ημέρες.

Ξεχωριστά δημοσιεύματα στους "Financial Times" και στους "Times" του Λονδίνου, με αφορμή τις επιπτώσεις τις οποίες μπορεί να έχουν στην ευρωζώνη τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν κυρίως οι χώρες της ΝΑ. Ευρώπης, "βάλλουν" κατά της Ελλάδας, κάνοντας λόγο -μεταξύ άλλων- για έλλειψη πολιτικής βούλησης να "τακτοποιηθούν" τα δημοσιονομικά της χώρας.

Χαρακτηριστική η αναφορά στους "Financial Times", σύμφωνα με την οποία "η Ελλάδα ουσιαστικά αρνείται ότι έχει πρόβλημα. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μερικά προσωρινά μέτρα για μείωση του ελλείμματός της, συμπεριλαμβανομένου του 'παγώματος' των μισθών για έναν χρόνο στο Δημόσιο".

"Κατηγορεί τις αγορές ότι υπερβάλλουν για τις δυσκολίες της. Δεν έχει κάνει τίποτα για να αντιμετωπίσει το χρόνιο πρόβλημα της φοροδιαφυγής", αναφέρουν οι "FT".

"Σε μια χώρα όπου η μυθολογία έχει ιδιαίτερη μαγεία, ένας νέος μύθος γεννήθηκε: ότι η ακμάζουσα μαύρη αγορά, που υπολογίζεται στο 30% του ΑΕΠ, με κάποιον τρόπο θα προστατέψει την οικονομία από την ένταση της κρίσης", αναφέρει ο αρθρογράφος των "FT" κ. Quentin Peel. Και συμπληρώνει: "Είναι αλήθεια πως η μαύρη αγορά υποτιμά τα πραγματικά εισοδήματα και μπορεί να χορηγήσει δάνεια με ανεπίσημους τρόπους, βοηθώντας τους δανειολήπτες να ξεφύγουν από την πιστωτική κρίση".

Οι διαπιστώσεις απο το euro2day θίγουν ζητήματα που θα έπρεπε να απασχολούν τόσο τους Ελληνες πολιτικούς όσο και τους Ελληνες πολίτες. Ο,τι δηλαδή το πολιτικό σύστημα πάσχει -όχι μόνο γιατί είναι διεφθαρμένο- αλλά, κυρίως, γιατί ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ. Οι υποψήφιοι για τις εκλογές δεν έχουν το θάρρος να ομολογήσουν οτι κατά τη προεκλογική περίοδο ο 'εχθρός' δεν είναι η λάθος πολιτική του αντιπάλου αλλά ο συνυποψήφιος της ίδιας παράταξης και τα 'κουκιά' που θα μαζέψει για να εκλεγεί. Με αυτό το σκεπτικό ενισχύουν το πελατειακό σύστημα και, φυσικά, τη διάθεση ακόμα και των πολιτών να το 'παίξουν' παράγοντες. Με αυτή τη ψυχολογία αγορεύουν στα τηλεπαράθυρα των δελτίων όπου μόνο πολιτικά δεν συζητάνε (όταν ακούγονται). Ο επίσημος πολιτικός μηχανισμός είναι ένα σάπιο και ξεπερασμένο σύστημα που ενισχύεται από τη κούραση των πολιτικών παλαιού τύπου και το έλλειμα νέων μορφών ηγεσίας.

Ωστόσο, η ιστορία συχνά φτιάχνεται απο τους αποκλεισμένους και τους 'άτυπους δράστες' γιατί εκεί συνήθως συντελείται η δημιουργία του καινούργιου. Απο τη "τέχνη του εφικτού" που απέτυχε ως αυτοπεριοριστική ίσως ήλθε η ώρα να περάσουμε στην "αναζήτηση του αναγκαίου"...ακόμα και μέσα απο "τη τέχνη του ανέφικτου"...έτσι για να ξαναέλθουν τα πράγματα στη σωστή τους βάση.