ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΜΑΣ...ΑΠΛΑ ΕΜΕΙΣ ΣΤΑΘΗΚΑΜΕ ΤΥΧΕΡΟΙ...

απο την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ του Γ. Τυρίκου, ΕΡΓΑΣ* (31.1.2009)

Η Κινηματογραφική Ομάδα Μήθυμνας οργάνωσε ένα πολύ ενδιαφέρον συνέδριο για τους πρόσφυγες. Σκοπός της Ομάδας ήταν αφενός να ενημερώσει και αφετέρου να αναλάβει πρακτική, χειροπιαστή δράση για την πιο ανθρώπινη μεταχείριση των προσφύγων που φθάνουν στο νησί. Το πρόβλημα, καθώς τονίστηκε στο κατάμεστο Συνεδριακό Κέντρο Μήθυμνας, έχει δυο όψεις. Υπάρχει η ανάγκη άμεσης περίθαλψης των προσφύγων, η ανακούφιση δηλαδή των πρώτων τους αναγκών σε σίτιση και ένδυση. Και έπειτα, το πιο δύσκολο, υπάρχει ανάγκη για μακρόπνοη, σοβαρή και συντονισμένη πολιτική έκφραση η οποία θα ασκήσει πιέσεις, θα καταδείξει τα πραγματικά προβλήματα και θα βοηθήσει να γίνουν τα βήματα που χρειάζονται, ώστε η Μυτιλήνη να μην είναι πια κολαστήριο, αλλά ένας τόπος ειρήνης και συμβουλής για τους «αναζητητές της ζωής».

Η κ. Νατάσα Στραχίνη, δικηγόρος από τη Χίο της οργάνωσης «Λάθρα» (βλ. www.lathra.gr), έκανε την πρώτη εισήγηση αναλύοντας το νομικό πλαίσιο για τους πρόσφυγες και πιο συγκεκριμένα τα αδιέξοδα αυτού του πλαισίου. Η διαδικασία αίτησης και απόκτησης ασύλου είναι μια «οδύσσεια» χωρίς Ιθάκη. Από τη στιγμή που κάποιος καταφέρει να καταθέσει αυτήν την αίτηση, πράγμα από μόνο του πολύ δύσκολο έως ακατόρθωτο για τον αποπροσανατολισμένο πρόσφυγα, η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής: Ακατάλληλοι για αυτήν τη δουλειά υπάλληλοι, με ελάχιστες γνώσεις αγγλικών, είναι επιφορτισμένοι να «πάρουν από τον πρόσφυγα συνέντευξη» και να κρίνουν αν θα πρέπει να του δοθεί η ροζ κάρτα. Ετούτες οι «πρωτοβάθμιες» αποφάσεις είναι όλες τους αρνητικές. Υπάρχει όμως δυνατότητα προσφυγής εντός 30 ημερών και τότε πρέπει να δοθεί δεύτερη συνέντευξη, αυτήν τη φορά ενώπιον της Επιτροπής Ασύλου. Από την Επιτροπή εκδίδεται η δευτεροβάθμια απόφαση, η οποία, αν είναι θετική, προσφέρει στον αιτούντα πενταετή δυνατότητα παραμονής και εργασίας, σε δουλειές που, όπως λέει αντιφατικά και με τη μορφή χρησμού ο νόμος, «δεν μπορούν να καλυφθούν από Έλληνες ή υπηκόους της Ε.Ε.».
Οι θετικές αποφάσεις το 2008 ήταν μόνο το 0,04% του αριθμού των συνολικών αιτήσεων. Σε όλους τους άλλους δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες δίνεται προθεσμία ενός μηνός για να εγκαταλείψουν τη χώρα. Απαγορεύεται, δε, να προσεγγίσουν τους νομούς Αχαΐας και Θεσπρωτίας όπου βρίσκονται τα κεντρικά λιμάνια προς Ιταλία! Έτσι ο νόμος περί μη επαναπροώθησης που προβλέπει το Σύνταγμά μας, μεταμορφώνεται από το υπεκφεύγον κράτος σε κενό γράμμα. Με τη φράση, «πρόσφυγες είμαστε όλοι μας, απλά εμείς σταθήκαμε πιο τυχεροί», η κ. Στραχίνη ολοκλήρωσε την εισήγησή της αναφερόμενη στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χώρες καταγωγής των προσφύγων.

Μια μαρτυρία εκ των έσω
Στη συνέχεια ο Αφγανός διερμηνέας Μοχαμεντίν Μαϊέν μίλησε για την κατάσταση στη χώρα του. Η εισήγησή του ήταν πολύ σημαντική, καθώς το ευρύ κοινό δεν έχει συχνά την ευκαιρία να ακούσει μια εκ των έσω μαρτυρία για τα όσα αναγκάζουν τους συνανθρώπους μας να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς με κάθε κόστος. Τα λόγια του ήταν χωρίς αυστηρή συνοχή, μα γεμάτα πάθος και πικρές αλήθειες: «Αν ήθελαν να πιάσουν τον Μπιν Λάντεν θα το έκαναν. Ο Μπιν Λάντεν ήταν απεσταλμένος της ίδιας της Αμερικής για να αντιμετωπίσει την ρωσική παρουσία. Οι Αμερικανοί απλά χτίζουν βάσεις γιατί ήρθαν στο Αφγανιστάν για να μείνουνε. Ασφάλεια δεν υπάρχει. Μετά τις τέσσερις δεν ταξιδεύεις από το ένα χωριό στο άλλο. Παίζεις με το κεφάλι σου. Παιδεία δεν υπάρχει. Το σχολείο στο χωριό μου δεν έχει αναγνωριστεί από το κράτος. Κι όμως, 600 και πλέον κορίτσια μαθαίνουν εκεί γράμματα, οι δάσκαλοι έχουν δυο βάρδιες. Πληρώνονται με λεφτά που στέλνουν πού και πού Αφγανοί μετανάστες από το εξωτερικό.»
Ο Μοχαμεντίν Μαϊέν μίλησε για τη ρίζα του κακού στο Αφγανιστάν: τις διακρίσεις. «Υπάρχουν τέσσερις φυλές στο Αφγανιστάν. Η Παστούν ήταν πάντα κυρίαρχη. Οι άλλες ήταν πάντα καταπιεσμένες. Όλα ήταν έτοιμα να εκραγούν, απλά περίμεναν την κατάλληλη στιγμή. Η ρωσική παρουσία άφησε πίσω της δυο εκατομμύρια νεκρούς και το κράτος σε αναρχία. Ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει κράτος. Αστυνομία, Στρατός, σημαίνει “κλέφτης”. Αν κάποιος έχει πρόβλημα δε ζητά ποτέ βοήθεια από εκεί. Ο εμφύλιος στο Αφγανιστάν μεταξύ των φυλών δεν άργησε να ξεσπάσει. Οι Παστούν και οι Τάζι εναντίον των υπολοίπων. Το 1994 δημιουργούνται, με τη συνέργεια του Πακιστάν, οι Ταλιμπάν, που σημαίνει “θρησκευτικοί φοιτητές”. Μπαίνουν στην Καμπούλ. Το 2001 έρχονται οι Αμερικανοί και τους διώχνουν.» Τα λόγια του Μαϊέν ηχούν ακόμα στ’ αυτιά μας: «Η χώρα με όλα αυτά είναι ρημαγμένη. Φόνοι που δε θα δικαστούν ποτέ, είναι καθημερινό φαινόμενο. Δεν υπάρχουν στο Αφγανιστάν νοσοκομεία. Δεν υπάρχουν δρόμοι το χειμώνα. Τα χρήματα βοήθειας από τη Διεθνή Κοινότητα δε δόθηκαν ποτέ στο λαό. Τα πήραν οι πανίσχυροι δημόσιοι υπάλληλοι, οι κρατικοί. Η ανεργία είναι τεράστια, δεν υπάρχουν δουλειές. Οι Αμερικανοί δεν υπακούν στο ΝΑΤΟ και κάνουν ό,τι θέλουν: στα κονβόι χρησιμοποιούν τον Αφγανικό Στρατό για ασπίδα. Είναι δυνάμεις κατοχής, δε γίνεται να τους δει λογικός άνθρωπος αλλιώς. Ο Ομπάμα στέλνει κι άλλους στρατιώτες. Γιατί;» Ο Μαϊέν μάς καλεί να σκεφτούμε γιατί. Γιατί να υπάρχουν Έλληνες στρατιώτες στο Αφγανιστάν, γιατί δε γίνεται τίποτα για το λαό αυτής της χώρας; Πολλά και δύσκολα «γιατί». Έκλεισε την εισήγησή του με την περιγραφή του δικού του ταξιδιού. «Ξεκίνησα με τα πόδια, με το λεωφορείο, από το Πακιστάν, πέρασα στο Ιράν. Τουρκία, βουνά. Έχουμε πιει λάσπη, κοιμηθήκαμε στα χωράφια, αρρώστησα και με πήρανε στα χέρια. Ταξίδεψα με κάποιον που τον απέλασαν 17 φορές. Είδα ανθρώπους να τα έχουν χαμένα, να μιλούν με τον εαυτό τους, να κλαίνε χωρίς λόγο, ξαφνικά. Ρούχα δεν είχα. Ήρθα εδώ με 20 ευρώ και τα ρούχα που φορούσα. Για τους δουλεμπόρους τα ρούχα είναι περιττό βάρος στη βάρκα.»

Οι πειρατές της Λέσβου
Ακολούθησε ντοκυμαντέρ του κ. Μάριου Διονέλλη. Είδαμε με ντροπή το πώς μερικοί συντοπίτες μας τρομοκρατούν τους πρόσφυγες μέσα στη νύχτα περιπολώντας τις ακτές για να αρπάξουν τα φουσκωτά. Δε διστάζουν σε πολλές περιπτώσεις να ρίξουν τους πρόσφυγες στα παγωμένα νερά.
Ο κ. Μιχάλης Κατσαμπρόκος, που παρουσιάζεται στο ντοκυμαντέρ, είπε συνοπτικά κάτι που μας εκφράζει: «Είμαστε ζώα. Θα τα οικονομήσουμε με τον πόνο του άλλου;» Οι πράξεις αυτές ισοδυναμούν με πειρατεία και είναι ποινικά κολάσιμες, τόνισε η δικηγόρος κ. Στραχίνη.
Ο λόγος έπειτα δόθηκε στα μέλη της μυτιληνιάς οργάνωσης για τους πρόσφυγες «ΠροςΦυγή». Παρουσιάστηκε το έργο τους με μια μικρή ανασκόπηση: Η δημιουργία της «ΠροςΦυγής» και οι δράσεις της. «Εκτός από ρούχα και φαγητό κάνουμε κι άλλα, πιο σημαντικά πράγματα. Δίνουμε φυλλάδια στους πρόσφυγες όπου εξηγούνται τα δικαιώματά τους. Μιλάμε μαζί τους. Ήμαστε εμείς που κινητοποιηθήκαμε για να έρθει δικηγόρος στην Παγανή. Καταγγείλαμε και καταγγέλλουμε καταστάσεις. Επισημάναμε την παράνομη κράτηση των ανήλικων προσφύγων στην Παγανή και πρωτοστατήσαμε στο άνοιγμα του Κέντρου Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανήλικων Προσφύγων στην Αγιάσο. Μιλήσαμε για οικονομικά στοιχεία που είχαμε στα χέρια μας και από τότε οι πρόσφυγες έχουν πρόσβαση στα θαλάσσια μέσα μεταφοράς προς Πειραιά.»
Με τίτλο «Τι γίνεται μέσα στη θάλασσα» ο Ηλίας Πιστικός αναφέρθηκε στις αντιφατικές εντολές που έχει λάβει το Λιμενικό Σώμα από το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής για τη διαχείριση του ζητήματος των προσφύγων, εντολές που ανάγουν τους λιμενικούς σε συνοπτικούς δικαστές, με δικαιοδοσία άρνησης εισόδου στους πρόσφυγες και συνεπώς δικαιοδοσία στην κατά τα άλλα παράνομη επαναπροώθησή τους. «Ποιοι είναι αυτοί που θα κρίνουν ποιος είναι πρόσφυγας και ποιος όχι, με τι κριτήρια;», είπε χαρακτηριστικά. Εκτός αυτού, έγινε αναφορά σε εκθέσεις της γνωστής οργάνωσης PROASYL και της Διεθνούς Αμνηστίας, όπου καταγγέλλονται παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων: κάποιοι «δημοκρατικοί» Έλληνες λιμενικοί δεν έχουν διστάσει να χτυπήσουν ακόμα και να βασανίσουν ανήμπορους πρόσφυγες. Ο διοικητής του Λιμενικού της Μήθυμνας, βέβαια, παρών στη συζήτηση, προσπάθησε αργότερα να μιλήσει για το ανθρώπινο πρόσωπο του Λιμενικού Σώματος γενικότερα. Η προσπάθειά του, γεμάτη γενικολογίες και τετριμμένα επιχειρήματα, άστοχη σε πολλά σημεία, φάνηκε να έχει μικρή απήχηση.

Η εμπειρία του Μάριου Διονέλλη
Ακολούθησε το δεύτερο, συγκλονιστικό ντοκυμαντέρ για τους πρόσφυγες στη Λέσβο, πάλι από το tvxs.gr και το Μάριο Διονέλλη, ο οποίος αμέσως μετά κατέθεσε τη δική του, προσωπική εμπειρία. Μίλησε για μια «Πέτρου Ράλλη» γεμάτη από ανθρώπους που θέλουν να κάνουν αίτηση για άσυλο και δεν μπορούν. Για έναν Άγιο Παντελεήμονα όπου είδε «κόσμο ποτισμένο με μίσος» εναντίον των προσφύγων. Για εκμετάλλευση των προσφύγων και μεροκάματα πείνας, για σύγχρονη δουλεία.
Τέλος, η Τουλίνα Δέμελη, δικηγόρος στο λεγόμενο «Κέντρο Υποδοχής» της Παγανής, μίλησε για το αίσχος των συνθηκών κράτησης των εκεί προσφύγων. Για τα προβλήματά τους μετά την Παγανή, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Όλα, σύμφωνα με την κ. Δέμελη, καταδεικνύουν μια και μόνη λύση: «Η Παγανή πρέπει να κλείσει»


Τρεις ομάδες υπέρ των προσφύγων
σε τρία κομβικά σημεία της Λέσβου

Το Συνέδριο της Κινηματογραφικής Ομάδας Μήθυμνας ήταν μια επιτυχημένη εκδήλωση που κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων για τέσσερις ολόκληρες ώρες. Μετά τις εισηγήσεις, ακολούθησε ελεύθερη συζήτηση. Απ’ όσα ακούστηκαν έγινε φανερό πως οι κάτοικοι του Μολύβου προβληματίζονται, ενδιαφέρονται να βοηθήσουν και θα το κάνουν.
Ο δήμαρχος Μήθυμνας, κ. Καραντώνης, άφησε τις καλύτερες των εντυπώσεων με τις εύστοχες παρατηρήσεις του και το ενεργό του ενδιαφέρον.
Μπορεί να πει κανείς πως στο νησί μας έχουν αφυπνίσει εκείνες οι δυνάμεις που θα αποτελέσουν τον αρωγό για την αντιμετώπιση του προσφυγικού, τουλάχιστον από μέρους των πολιτών. Αν μη τι άλλο, αν κάποιος θέλει να βοηθήσει τους πρόσφυγες, ξέρει πού να αποταθεί όπου και αν διαμένει. Αν είναι κάτοικος Μυτιλήνης, στην «ΠροςΦυγή», αν είναι κάτοικος Καλλονής και των γύρω χωριών, στο δίκτυο του π. Ευστρατίου Δήμου και της Μυρσίνης Σκιαδέλλη. Αν είναι κάτοικος Μολύβου, στην Κινηματογραφική Ομάδα Μήθυμνας, που με τη δική της σύσταση ομάδας διαχείρισης του προσφυγικού στο Μόλυβο, «σφραγίζει» πλέον τη Λέσβο στο τρίτο σημείο δράσης, βόρεια. Ευχόμαστε αυτές οι ομάδες να ξεκινήσουν και την από κοινού δράση, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη κοινωνική πίεση σε αυτούς που μπορούν και οφείλουν να κάνουν την πολιτική διαφορά.