Πέμπτη 15 Μαΐου 2008

Διαφορετικότητα, Διακρίσεις και Δημοκρατία

Ο άνθρωπος προσπαθώντας να κατανοήσει το περιβάλλον που τον περιστοιχίζει καταφεύγει σε ταξινομήσεις και ομαδοποιήσεις. Έτσι συχνά διαχωρίζει και τους ανθρώπους σε ποικίλες κατηγορίες με κριτήρια όπως, η εθνικότητα, το χρώμα, η θρησκεία κ.λ.π. Ωστόσο, αυτός ο διαχωρισμός σε κατηγόριες και ομάδες, πολλές φορές, γίνεται αφορμή για διακρίσεις που δημιουργούν την απιξένωση μειονοτήτων μέσα από την ‘ηγεμονία’ της πλειονότητας. Παρά ταύτα, μια ‘υγιής’ δημοκρατία θα έπρεπε να σέβεται τα δικαιώματα της μειονότητας, αναγνωρίζοντας τη διαφορετικότητα και δημιουργώντας ένα περιβάλλον που θα στεγάζει αντί να περιθάλπει το ‘μη κοινό’.
Ενας σημαντικός παράγοντας αυτής της άρνησης ή αδιαφορίας προς τη διαφορετικότητα είναι η τάση του ανθρώπου να αποφεύγει να εισέλθει σε ένα είδος ψυχολογικής αστάθειας που μπορεί να οφείλεται στην παρουσία ‘μη κοινών’ χαρακτηριστικών από το μέσο όρο μιάς κοινωνίας. Ωστόσο, άνθρωποι που θέλουν να ονομάζονται ‘κοινοί’ θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι αυτό προσβάλει και υποτιμά την ανθρώπινη ύπαρξη, μιάς και κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και κατ’ επέκταση μοναδικός.
Ένα παράδειγμα έλλειψης σεβασμού των δικαιωμάτων της διαφορετικότητας έχουν υποστεί άνθρωποι που θέλουμε εμείς ‘ οι κοινοί’ να ονομάζουμε ως ‘άτομα με ειδικές ανάγκες’. Αυτός, όμως ο όρος αντικατοπτρίζει κατά ένα μεγάλο μέρος την αδιαφορία και την άρνηση της πλειονότητας να αποδεχτεί τη μοναδικότητα ατόμων που έχουν διαφορετικές ανάγκες από το μέσο όρο μιάς κοινωνίας. Τα ‘άτομα με διαφορετικές ανάγκες’ από τις συνήθεις θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται όπως όλοι οι άνθρωποι με σεβασμό και αποδοχή των ιδιαιτεροτήτων τους. Είναι προφανές ότι τα άτομα αυτά δεν ψάχνουν για συμπάθεια και οίκτο από τους συνανθρώπους τους. Αντίθετα διεκδικούν ένα κατάλληλο περιβάλλον, διαμορφωμένο με βάση τις δικές τους ανάγκες ακριβώς για να συνυπάρξουν και να συνεισφέρουν σ’ ένα κοινό πλαίσιο συμβίωσης και επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο.
Δυστυχώς, στο λεξιλόγιο του ελληνικού μοντέλου δημοκρατίας ο σεβασμός της διαφορετικότητας είναι σχεδόν άγνωστος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον αποκλεισμό των ‘μη κοινών’ ανθρώπων που καταπονούνται τόσο ψυχολογικά όσο και σωματικά από την αδιαφορία και το έλλειμμα αποδοχής τόσο της Πολιτείας όσο και των ίδιων των πολιτών που τους αντιμετωπίζουν σαν μια εστία προβλήματος που χρήζει, στην καλύτερη περίπτωση, περίθαλψης. Κλείνοντας το θέμα που εμείς αναγνωρίζουμε ως ‘πρόβλημα’ σε αυτούς τους ανθρώπους θα πάψει να υπάρχει από τη στιγμή που θα ενταχθούν στη κοινωνία με ίσους όρους. Ως τότε θα παραμείνει ‘πρόβλημα’ μίας και εμείς το αντιμετωπίζουμε και το ορίζουμε με αυτόν τον τρόπο.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε απο τον Γιάννη Ζούπη(τελειόφοιτο φοιτητή Τμ. Ψυχολογίας στο Metropolitan University του Λονδίνου) στην εφημερίδα "ΚΥΨΕΛΗ" της Μυτιλήνης

11 σχόλια:

OnWine είπε...

Η διαφορετιότητα, οπως και αν αυτή εκφράζεται, δεν είναι αποδεκτή από την αρρωστη ελληνική κοινωνία... και το κράτος, στον τομέα αυτό, δυστυχώς ακολουθεί την κονωνωνία στους αποκλεισμούς και την αδιαφορία...

Μονο... μην περιορίσουμε την διαφορετικότητα στα ατομα με ειδικές αναγκες... Η διαφορετικότητα εκτείνεται σε ολα ...διαφορετικοί οι gay... διαφορετικοί οι ναρκομανείς... διαφορετικοί οσοι αψηφούν κοινωνικούς "κανόνες" ...διαφορετικοί, τελικά, όσοι έχουν ...διαφορετική από την κρατούσα άποψη...

Και βέβαια, κατανοητή και ...επιστημονικά τεκμηριωμένη η προσαρμογή στο "κοινό", η ηγενμονία της "πλειονότητας"...

Απλά, η αποδοχή των "μη κοινών" χαρακτηρίζει το πολιτιστικό επίπεδο της κοινωνίας... και εδώ, θα μου επιτρέψεις να παρατηρήσω, οτι το κράτος είναι πολύ πιό μπροστά από τους πολίτες και την κοινωνία στον τομέα αυτό...

Ανεκτική κοινωνία... όχι στην Ελλάδα... δυστυχώς... είμαστε η χώρα που δεν θέλει δίπλα της τα σπίτια επανένταξης ναρκομανών... που λοιδωρεί τους "διαφορετικούς" μετανάστες... που απορρίπτει το διαφορετικό, ακόμα και το πρωτόπυπο...

..και μην βγεί κανένας νεοκουλτουριάρης προοδευτικοφασίστας της συμφοράς να ...τεκμηριώσει το αντίθετο... αρκετά έχουμε ακούσει μέχρι σήμερα χάριν της νεοφασιστικής νεοφιλελεύθερης προόδου... του "συνεκτικού κοινωνικού ιστού" ...σε λίγο θα ξανακούσουμε προτάσεις να επαναδραστηριοποιήσουμε τον Σπαρτιάτικο Καιάδα...

Κε Τσούκα... περιμένουμε προτάσεις επί του τελευταίου.. δεν μπορεί να σας ...ξεφύγει!

Greek Rider είπε...

Στην Ελλάδα πιστεύω είμαστε ρατσιστές από κούνια και ας νομίζουμε το αντίθετο. Είχα δει ένα ντοκυμαντέρ πριν 6-7 χρόνια που το θυμάμαι χαρακτηριστικά γιατί έδειχνε τους λεγόμενους "βρωμοέλληνες" αυτούς δηλαδή που πήγαν στην Αμερική πρώτοι μετανάστες.

Η δημοκρατία κρίνεται από τα δικαιώματα των μειοψηφιών και όχι από την αυθαίρετη πολλές φορές βούληση της πλειοψηφίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το θέμα των ταυτοτήτων το 2000.

Κούκος είπε...

Τελικά σε αυτή τη ζωή (και σε αυτή τη χώρα) τίποτα δεν χαρίζεται και κυρίως τίποτα δεν γίνεται με ευχολόγια. Και για το πιο αυτονόητο, αγώνας χρειάζεται.

tractatus είπε...

Η δημοκρατία θεωρητικά δεν έχει ανάγκη από καμιά δευτερεύουσα διευκρίνιση. Δεν είναι όμως έτσι. Η δημοκρατία είναι μια κατάσταση κατακτήσεων δικαιωμάτων με ιστορικότητα και ποτέ δεν είναι η ίδια στο εσωτερικό της. Από την δημοκρατία των δουλοκτητών μέχρι την κοινωνία που θα την καταργήσει γιατί απλά θα είναι όλα αυτονόητα και δεν θα υπάρχει ανάγκη περιοριστικών κανόνων (η δημοκρατία είναι περιοριστικός κανόνας εκ των πραγμάτων) θα μεταβάλλεται συνεχώς στο εσωτερικό της άρα και όλα τα επί μέρους δικαιώματα θα μεταβάλλονται. Με απλά λόγια χρειάζονται πολλές μάχες να δοθούν για να βελτιώνεται.


Έχοντας θητεύεσαι ως εκπαιδευτής κατάρτισης στο ΕΙΑΑ (αναπήρων) για ένα διάστημα έζησα από κοντά και από μέσα τους αναπήρους και ιδίως τα παιδιά μου, τους μαθητές μου. Είναι αλήθεια, χρειάζεται ψυχολογικό άλμα για να περάσεις από τη θεωρία της αγάπης γι’ αυτούς στη καθημερινή πράξη. Κατάλαβα ότι δεν ενδιαφέρονται καθόλου να τους βάλουν άλλες ονομασίες για να τους κοροϊδέψουν. Γι’ αυτό και αντέδρασα σκληρά όταν ήμουν στην μια ευρωπαϊκή επιτροπή (ελληνικό τμήμα) κατά των διακρίσεων στην εργασία να σταματήσουν τα παιχνίδια με τις ονομασίες. Τότε ήθελαν να τους ονομάσουν «άτομα ειδικών ικανοτήτων»!!! Το έκαναν εν μέρει. Τι ντροπή! Αυτά τα παιδιά ήθελαν σεβασμό που πηγάζει από την αντίληψη της ισότητας και όχι γυαλιστερές και ψευδείς ονομασίες. Ήθελαν δουλειά με ίσους όρους στους τομείς που η αναπηρία δεν έπαιζε κανένα ρόλο. Ήθελαν να είναι πολίτες όπως όλοι…


Αντί αυτού λάμβαναν τόνους ευαισθησίας κατωτέρων όντων!

Όντως οι διαφορετικότητες δεν αφορούν μόνο ανάπηρους. Τι γίνεται με κάθε είδους μειοψηφίες από εθνικές μέχρι σεξουαλικές; Τι γίνεται με τις διακρίσεις φύλων; Στην ευρωπαϊκή επιτροπή διαφαίνονταν καθαρά το χάος χωρίζει τους κοινωνικούς φορείς για το θέμα. Θυμάμαι ο συγχωρεμένος ο Βαγγέλης ΓΓ των ομοφυλοφίλων έδινε μάχες κατά της ορθοδόξου εκκλησίας που τους θεωρούσε μιάσματα (Χριστόδουλος) και απαιτούσε από τον εκπρόσωπό της το στοιχειώδες, να αναγνωρισθεί ότι είναι πολίτης ίσος με όλους… θυμάμαι την Υβέτ να τον στηρίζει και κάποιοι να χαμογελούν με «νόημα». Θυμάμαι παιδιά που δεν προσλαμβάνονταν γιατί ήταν ομοφυλόφιλοι ενώ ήταν καλοί στη δουλειά τους, θυμάμαι κοριτσάκια να κλαίνε γιατί για να προσληφθούν τους ζήτησαν να είναι και γκόμενες (τζάμπα με έναν μισθό των 620 Ε). Ακούω τους ρατσισμούς στο λεωφορείο, τους εθνικισμούς στην ΤΒ και τρελαίνομαι. Σωστά το λέει ο ΣΧ. βλέπε στο βάθος Καιάδα…


Κλείνω με αυτό: Μεγάλες μάχες μας περιμένουν για να γίνει η δημοκρατία πραγματική χωρίς να χρειάζεται δευτερεύουσες επεξηγήσεις, εγγυήσεις και αστερίσκους. Και τη μάχη αυτή πρέπει να τη δίνουμε όλοι εμείς καθημερινά. Διαφορετικά θα χάσουμε και αυτά που έχουμε. Η κάθε είδους διακρίσεις είναι το φυτώριο του φασισμού.


Στέργιος

Greek Rider είπε...

Στέργιο έτσι που τα λες είναι τα πράγματα συγχαρητήρια για το σχόλιό σου, το προσυπογράφω 100%. Καμία διάκριση για κανέναν.

Homo Sapiens είπε...

Γεια σου Ελένη,

Η "διαφορετικότητα",ως σύμφυτη όψη μίας πολυπολιτισμικής κοινωνίας (και όχι μόνο), συνιστά αναπόσπαστο στοιχείο της πολιτισμικής πραγματικότητας σε μία γνήσια, δημοκρατική πλουραλιστική κοινωνία. Η - κατά μία έννοια - φυσική αποδοχή της διαφορετικότητας έχει δύο διαστάσεις: α) η πρώτη διάσταση είναι η προφανής και αφορά στην "ανοχή", στον σεβασμό και στη ισότιμη μεταχείριση (πολιτική, θεσμική, κοινωνική) των "διαφορετικών" ομάδων. β) η δεύτερη, που έχω την εντύπωση ότι είναι λιγότερο προφανής στο κοινωνικό μας γίγνεσθαι, αφορά στην λειτουργική κοινωνική ενσωμάτωση της διαφορετικότητας, δίχως, όμως, την επιβολή της αφομοίωσης από την κυρίαρχη κοινωνική ομάδα (το δικαίωμα του "διαφορετικού" να διατηρήσει την διαφορετική του ταυτότητα).
Στη δική μας περίπτωση, έχω την αίσθηση ότι η υπεράσπιση του δικαιώματος π.χ του Πακιστανού να παραμείνει Πακιστανός και να διατηρήσει την πακιστανική του ταυτότητα, δεν έχει βρεί γόνιμο έδαφος.
Αναμφίβολα, είναι δύσκολο να ειπωθεί ότι η ελληνική κοινωνία είναι μία γνήσια δημοκρατική και πλουραλιστική κοινωνία. Υπάρχουν αδυναμίες και ως προς τις δύο διαστάσεις που έχω επισημάνει. Ειδικότερα, όμως, και πέρα από την κοινωνική προσέγγιση, υπάρχει μεγάλο πρόβλημα και στο πολιτικό σύστημα το οποία προσαρμόζεται στα δεδομένα των σύγχρονων κοινωνικών απαιτήσεων με εξαιρετικά αργο ρυθμό (δείτε τις πολιτικές παλινδρομήσεις σχετικά με τα λεγόμενα "νέα" δικαιώματα)

tractatus είπε...

sxoliasti και βέβαια η διαφορετικότητα δεν προσδιορίζεται στα άτομα με διαφορετικές ανάγκες απο εμάς...Ολες οι ομάδες ανθρώπων που αναφέρεις είναι μοναδικές περιπτώσεις άλλωστε όπως ο καθένας μας και προσδιορίζονται απο ανάγκες που απλά δεν έχει η μειοψηφία....Το άρθρο γράφτηκε σε εφημερίδα όμως των ΑμΕΑ και γι' αυτό εστίασε σε αυτά τα άτομα για τα οποία η 'δημοκρατική' πλειοψηφία δεν έχει φροντίσει-ακόμα κι αν πρόκειται για παιδιά της- να έχουν την κατάλληλη υποδομή επιβίωσης...εξού και η φιλανθρωπία φίλε μου στην Ελλάδα κάνει θαύματα....απο την άποψη του ελέους, της συμπόνοιας και της αυτοεπιβεβαίωσης της πλειοψηφίας....οι μειοψηφίες τάγματα ξυπόλητα

tractatus είπε...

greek rider θα συμφωνήσω μαζί σου.

Η δημοκρατία κρίνεται από τα δικαιώματα των μειοψηφιών και όχι από την αυθαίρετη πολλές φορές βούληση της πλειοψηφίας.

Ομως δεν κατάλαβα το παράδειγμα: Ποιοί ήσαν η πλειοψηφία; Μετράς και αυτούς που δεν παίρνουν θέση και ως τί τελικά...γιατί η σιωπή ερμηνεύται επίσης....

tractatus είπε...

κουκε μου πρέπει να γίνουμε πολλοί για να φέρουμε την άνοιξη...δυστυχώς οι μειοψηφίες πολλές φορές είναι το άλλοθι αυτών που αποφασίζουν...θα τα μαθαίνεις και στα τοπικά μας...:)

tractatus είπε...

στέργιο το σχόλιό σου είναι καταστάλαγμα γνώσης και σεβασμού και το υπογράφω κι εγώ πράγματι...άλλωστε αυτό που λείπει δεν είναι πλέον η δημοκρατία ως σύστημα διαχείρισης αλλά ως εμβάθυνση και στήριξη των θεσμών που την υποστηρίζουν...κι εκεί είναι απαραίτητο να έχουμε κανόνες και πολίτες που θα σέβονται τους κανόνες αυτούς....
Δυστυχώς, σήμερα περισσότερο απο παλιά που κάποιοι αγωνιζόντουσαν για την ελευθερία της έκφρασης έχουν εφευρεθεί σειρά απο άλλου είδους δήθεν ελευθερίες, συντηρητισμοί και υποκρισίες που ακόμα και η δυνατότητα να μιλάς ελεύθερα και να υποστηρίζεις την γνώμη σου έχει γίνει 'ευκαιρία'...οι δυνατότες, λοιπόν που γίνονται ευκαιρίες μόνο δημοκρατία δεν λέγονται....κάτι για διάκριση μου λένε εμένα.

Greek Rider είπε...

@Ελένη σωστή η παρατήρησή σου!