Το μέλλον των Ανθρωπιστικών Σπουδών

Μεταξύ άλλων, είμαι τυχερή στους φίλους και τις φίλες. Γι' αυτό και οι φιλίες μου έχουν διάρκεια, ένταση, διάλογο, χιούμορ, σεβασμό κι αγάπη. Με κάποιους/ες υπάρχει κάτι ακόμα παραπάνω στο θέμα της επικοινωνίας. Στο πώς βλέπουμε τον κόσμο. Πώς αποφασίζουμε να τον προσεγγίσουμε. Τι δικό μας του αφιερώνουμε...χωρίς λεκτική συμφωνία, χωρίς συνεννόηση...Ετσι! Γιατί απο την αρχή έχουν άλλοι -ή μήπως εμείς κάποτε- αποφασίσει οτι τα πράγματα είναι για εμάς θα είναι έτσι...Μαχητικά, με όραμα, με δισταγμό αλλά και πάθος. Εναν τέτοιο φίλο θέλω να σας παρουσιάσω σήμερα. Δεν είναι Ελληνας. Εχει, όμως, γράψει για την Ελλάδα σε άπταιστα ελληνικά....τον "Μυθολογικό Ατλαντα της Ελλάδας", την "Ευδαίμονα Αρκαδία", το "Ελληνι-Ισπανικό λεξικό", σειρά δημοσιευμάτων, άρθρων, κριτικών και μεταφράσεων σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά....Εχει σκηνοθετήσει για την Ελλάδα και το κυριότερο έχει περπατήσει κι έχει αγαπήσει τις γωνιές της. Είναι ο καλός μου φίλος , ο Ισπανός συγγραφέας και ελληνιστής Pedro Olalla κι εδω είναι μια ομιλία που έκανε στο Μεσολόγγι και θέλω να τη μοιραστούμε και να τη σχολιάσουμε....

Οι κριτικές φυσικά είναι ευπρόσδεκτες.....

Φίλοι και φίλες,
Σήμερα, με μονότονη συχνότητα, γίνεται αδιάκοπα λόγος για την «κρίση των Ανθρωπιστικών επιστημών», για την καταδίκη των γνώσεων που χαρακτηρίζονται (ή αποχαρακτηρίζονται) ως «θεωρητικές» ή «φιλοσοφικές» σε έναν κόσμο που θεωρείται ολοένα και πιο πραγματιστικός. Όλοι μιλούν για την περιθωριοποίησή τους στα προγράμματα σπουδών και για το μικρό ενδιαφέρον που ξυπνούν στους νέους. Και εάν αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι ανησυχητική, δεν είναι τόσο λόγω της υποτιθέμενης αδιαφορίας των νέων αλλά λόγω των σκοτεινών συμφερόντων από ορισμένες εξουσίες που αποσκοπούν στη μετατροπή αυτών των γνώσεων σε κάτι το πολυτελές και ξένο προς την αγορά.
Πιστεύω ότι η κοινωνία μας οφείλει να πάρει στα σοβαρά τον προβληματισμό για την σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα του Ανθρωπισμού. Θα μπορούσαμε να δώσουμε πολλούς λόγους για να υποστηρίξουμε την παρουσία αυτής της στάσης ζωής στον κόσμο, αλλά τώρα θα αναφερθώ μόνο σε έναν που θεωρώ αρκετό για να δικαιολογήσει όλους τους υπόλοιπους. Ο Ανθρωπισμός έχει λόγο για να είναι ουσιώδης στον σύγχρονο κόσμο μας, διότι από τον Ανθρωπισμό εκπηγάζει το ήθος, θεμελιώδες συστατικό της προόδου. Μια πρόοδος χωρίς ήθος θα σήμαινε το χάος. Πιστεύω ότι, για να το αντιληφθούμε, αρκεί να στρέψουμε μια στιγμή το βλέμμα μας προς τα εργοστάσια της Ανατολής, όπου παιδιά-σκλάβοι φτιάχνουν τα αθλητικά παπούτσια Nike, ή προς τις εκτελέσεις της Παρασκευής στην κεντρική πλατεία του Ριάντ, πρωτεύουσας της πάμπλουτης Σαουδικής Αραβίας.
Μια πρόοδος χωρίς ήθος σημαίνει το χάος, και αρμόζει στον Ανθρωπισμό να καλλιεργήσει το ήθος όχι ως δογματική επιβολή αξιών – όποιες κι αν είναι αυτές – αλλά ως κριτική και υπεύθυνη άσκηση της ελευθερίας. Αρμόζει στον Ανθρωπισμό να αποκόψει το ήθος από τους απατηλούς και πολύπλοκους δεσμούς του με την καθεστηκυία ηθική – όποια κι αν είναι αυτή- και να του ξαναδώσει την ιδιότητα του δημιουργικού και ανοιχτού εγχειρήματος, της βαθιά ιδιωτικής και εσωτερικής προσπάθειας· να μας μυήσει και να μας εκπαιδεύσει σε μιαν άσκηση σκέψης που να μας οδηγεί να βρούμε λόγους για να προτιμήσουμε μια συμπεριφορά από μιαν άλλη και να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι λόγοι αυτοί δεν είναι κάτι υπερβατικό, αλλά έμφυτο στον άνθρωπο. Από αυτήν την προσωπική και σταθερή αμφισβήτηση των πάντων, από αυτή την οπτική ελευθερίας, το ήθος είναι ένας αγώνας που πάντα ξαναρχίζει: γι’ αυτό χρειάζεται τον Ανθρωπισμό.
Ξανά και ξανά, ακούμε να επαναλαμβάνεται συνεχώς η κοινοτοπία της «κρίσης αξιών». Δεν υπάρχει τέτοια τραγωδία: το πραγματικά πολύτιμο στις αξίες είναι η αιώνια «κρίσιμη κατάσταση» που τις διακατέχει. Οι αξίες δεν εξαφανίζονται διότι δεν εκπληρώνονται οι καλύτερες προσδοκίες τους, αλλά, μάλλον, διότι ξεχνούμε την ίδια τη προσδοκία. Το πραγματικά ανησυχητικό θα ήταν μια μέρα να αποκτήσουμε την πεποίθηση ότι οι αξίες έχουν πια θριαμβεύσει, ότι έχουν θεμελιωθεί οριστικά ή ότι η ιδανική αυτή κατάσταση υπήρξε στο παρελθόν και ότι τη χάσαμε για πάντα. Γι’ αυτό είναι απαραίτητες οι Ανθρωπιστικές επιστήμες· γι’ αυτό είναι απαραίτητη η ιστορία, η φιλοσοφία, η φιλολογία και οι τέχνες· για να υπερασπιστούμε την κριτική και εποικοδομητική στάση ζωής, για να υπερασπιστούμε τη σκέψη.
Ποιο είναι το πρώτο που σπεύδει να εξαλείψει οποιοδήποτε ολοκληρωτικό καθεστώς; Την ελευθερία σκέψης και έκφρασης. Ποιες θα ήταν, αλήθεια οι προθέσεις ενός συστήματος που θα υπερασπιζόταν τη παύση της καλλιέργειας αυτών των αξιών και στάσεων στα παιδιά και στους ενήλικους; Σε τι είδους Ανθρωπότητα θα επιθυμούσε να κυβερνήσει ένα σύστημα με τάση να περιορίζει προοδευτικά τον ουμανιστικό αυτό χώρο;
Αρνούμενοι τις ανθρωπιστικές επιστήμες, αφήνουμε τον δρόμο ελεύθερο για τον νόμο του πιο ισχυρού, για να διατάζουν οι πιο δυνατοί και οι πιο αδίστακτοι πάνω σε αμαθείς και ανήμπορες μάζες. Αυτή είναι, κατά βάθος, η επιθυμία όσων σήμερα χαράζουν σταθερές δομές εξουσίας για να εμποδίσουν την ανάπτυξη στους λιγότερο ευνοημένους, όσων τροφοδοτούν με υποκρισία μια βιομηχανία όπλων που μετατρέπει τους μεγαλύτερους πόρους του κόσμου σε πλούσια οφέλη για λίγους, όσων αρνούνται την αξιοπρέπεια και τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς τις παραμικρές τύψεις. Αυτή είναι η επιθυμία της επονομαζόμενης Λέσχης Μπίλντερμπεργκ, του πιο ισχυρού σκοτεινού λόμπυ στον κόσμο, εκείνων που έχουν ως στόχο τους να υπονομεύσουν την αυτονομία και την κυριαρχία όλων των χωρών και να σκλαβώσουν οικονομικά όλη την ανθρωπότητα.
Από τα στοιχεία που δίνει ο ΟΗΕ, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ξεπερνούν κατά είκοσι φορές τα χρήματα που η FAO υπολογίζει ως απαραίτητα για την εξάλειψη της πείνας στον κόσμο· ότι όσα ξοδεύουμε σε στρατούς σε τρεις μέρες θα ήταν αρκετά για να φροντίσουμε τα τρία εκατομμύρια των ανθρώπων που κάθε χρόνο πεθαίνουν από AIDS, κυρίως στην Αφρική. Αλλά, παρ’ όλο το προφανές του πράγματος, ούτε το ένα ούτε το άλλο γίνεται. Αρνούμαστε στη FAO 50 δισεκατομμύρια δολάρια για να απαλλαγούμε από την πείνα και «επενδύουμε» 200 δισεκατομμύρια μόνο για να θέσουμε σε ισχύ τον πόλεμο πετρελαίου στο Ιράκ. Και αν πρέπει να γίνουν περικοπές στον προϋπολογισμό, γίνονται από την εκπαίδευση· και αν πρέπει να γίνουν περικοπές στην εκπαίδευση, γίνονται από τις Ανθρωπιστικές επιστήμες.
Στο μεταξύ, τα παιδιά δουλεύουν ακόμα στα ορυχεία και στα εργοστάσια, οι φτωχές χώρες πληρώνουν τις πλούσιες για αποπληρωμή δανείων επτά φορές περισσότερο από αυτό που δέχονται ως βοήθεια για την ανάπτυξή τους, και μια χούφτα πενήντα εταιρείες διαχειρίζεται μια περιουσία μεγαλύτερη του συνολικού εθνικού προϋπολογισμού εκατόν εξήντα χωρών της γης.
Η ισότητα, η δημοκρατία και η ενεργή ζωή του πολίτη εξακολουθούν να είναι επαναστατικές ιδέες, και όσοι τις υπερασπίζονται σήμερα, όσοι υπερασπίζονται σήμερα την καλλιέργεια του ήθους και των Ανθρωπιστικών επιστημών, υπερασπίζονται χωρίς καμία αμφιβολία την ελευθερία του ανθρώπου, την αξιοπρέπεια άλλων, αγέννητων ακόμη, καθώς και τη μελλοντική τους δυνατότητα να γνωρίσουν έναν αλλιώτικο κόσμο, μια αρμονία διαφορετική από το απλό αποτέλεσμα του εξαναγκασμού και της εξαπάτησης. Γι’ αυτό τον λόγο, έστω και γι’ αυτόν μονάχα, είναι απαραίτητες οι Ανθρωπιστικές επιστήμες.
Ευχαριστώ πολύ.

Η ομιλία έγινε σε άπταιστα ελληνικά...