Αυτοί που έβλεπαν αλλά βολεύονταν...

Του Λουκα Τσουκαλη*

Οσοι ένιωθαν την αγωνία της νέας γενιάς αντιμέτωπης με μια στρεβλή αγορά εργασίας που λειτουργεί εις βάρος των νεοεισερχόμενων, για εκείνους τουλάχιστον που δεν διαθέτουν τα μέσα και τις προσβάσεις των ολίγων, με υποθηκευμένο το μέλλον και τις προοπτικές να χειροτερεύουν λόγω της επερχόμενης οικονομικής κρίσης...

Οσοι είχαν τη στοιχειώδη ευαισθησία να διακρίνουν την ταχύτατη απαξίωση πολιτικής και πολιτικών σε ένα κομματοκρατούμενο και διεφθαρμένο σύστημα, στο οποίο η αναίδεια και η υποκρισία συναντιούνται πολύ συχνά με την αμάθεια και την ανικανότητα...

Οσοι διέκριναν τις επιπτώσεις μιας διάχυτης κρίσης αξιών σε μια κοινωνία νεόπλουτων με ολοένα και περισσότερους νεόπτωχους, μια κοινωνία συντηρητική όπου πολλοί προσποιούνται τους προοδευτικούς, μερικοί βολεύονται, άλλοι υιοθετούν τον κανόνα της ήσσονος προσπάθειας που έχουν αναγάγει σε ιδεολογία συντεχνίες και διαμορφωτές της κοινής γνώμης, ενώ οι περισσότεροι απλώς ιδιωτεύουν, διαβάζοντας αθλητικές εφημερίδες που χυδαιολογούν και περιοδικά life style που αποκοιμίζουν...

Οσοι ένιωθαν καθημερινά στο πετσί τους τη διογκούμενη ανομία, με ολοένα και περισσότερες εκδηλώσεις βίας, στους δρόμους ως πεζοί ή εποχούμενοι, στα γήπεδα όπου η συντεταγμένη πολιτεία δεν τολμά να έρθει σε αντιπαράθεση με νονούς και χούλιγκαν, αλλά και στα πανεπιστήμια και τα σχολεία όπου τα παιδιά μας από μικρά διδάσκονται στην πράξη μαθήματα πολιτικής αγωγής που διόλου αρμόζουν σε ώριμη δημοκρατία...

Οσοι μπορούσαν να ξεφύγουν από την τηλεοπτική αποχαύνωση που καλλιεργούν τα περισσότερα κανάλια και να συνειδητοποιήσουν έτσι τις επιπτώσεις του έντονου λαϊκισμού που αυτά εκπέμπουν, ενός λαϊκισμού πασπαλεισμένου με μπόλικη υστερία και μεγάλες δόσεις τρομολαγνείας, που με τη σειρά τους αναπαράγονται και καθορίζουν το λεγόμενο δημόσιο διάλογο... Και όσοι τέλος είχαν την ικανότητα και το κουράγιο να συνταιριάξουν τα πολλά κομμάτια του σύνθετου παζλ της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, σίγουρα έβλεπαν μπροστά τους τα σημάδια της κρίσης που πύκνωναν, αν και μπορεί να μην ήθελαν οι ίδιοι να πιστέψουν την εικόνα που διαγραφόταν, ακόμη λιγότερο να την περιγράψουν δημόσια. Γιατί οι περισσότεροι, λόγω ηλικίας, είχαν μνήμες από την εποχή πριν τη μεταπολίτευση, που θέλαν να ξορκίσουν μιλώντας σήμερα για την ποιότητα της δημοκρατίας, την ευρωστία των θεσμών και την εξαφάνιση του παρακράτους, ή ακόμη για τον «εξευρωπαϊσμό» της χώρας. Αλλωστε, ανθρώπινη είναι και η αδυναμία να μπερδεύουμε τις επιθυμίες μας με την πραγματικότητα, ακόμη περισσότερο σε μια χώρα όπου από μικρά παιδιά προσπαθούμε με δυσκολία (και κάποιες εμφανείς τάσεις σχιζοφρένειας) να συμβιβάσουμε το ένδοξο παρελθόν και την αγιογραφία των προγόνων που διδασκόμαστε με μια ενίοτε πολύ μίζερη σύγχρονη πραγματικότητα.

Μεμονωμένες παρέμειναν, ως επί το πλείστον, οι φωνές αυτών που είχαν κάτι το ουσιαστικό να πουν και να προτείνουν, με αντίστοιχο μικρό αντίκτυπο στα δημόσια πράγματα της χώρας - στην καλύτερη των περιπτώσεων, κάποια υποδόρια επιρροή στη διαμόρφωση μέρους της κοινής γνώμης. Γιατί τα οργανωμένα κόμματα, ομάδες και συμφέροντα, μαζί με την πλειοψηφία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, με άλλα συνήθως ασχολούνταν, πρωτίστως με το μοίρασμα της πίτας. Οι λίγες ατομικές εξαιρέσεις δεν αλλάζουν τον κανόνα.

Και έτσι οι πιο πολλοί δεν είδαν ούτε άκουσαν την κρίση να έρχεται, και σήμερα ακόμη δυσκολεύονται να αποδεχθούν ότι η κρίση αυτή δεν έχει απλά συγκυριακό χαρακτήρα αλλά ότι οι ρίζες της προχωράνε βαθιά στον τρόπο λειτουργίας θεσμών και πολιτικού συστήματος, καθώς και της κοινωνίας γενικότερα. Αυτοί που πιστεύουν ότι η λύση στην κρίση που βιώνουμε θα προέλθει απλά και μόνον από την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία, είναι, φοβάμαι, βαθιά νυχτωμένοι - ή, το πιο πιθανό, μιλάνε από συμφέρον.

* Ο κ. Λ. Τσούκαλης είναι πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.