Περι συμμαχιών και αυτοδυναμίας...η συνέχεια μιάς συζήτησης

Η θεμελιακή διαφορά ΠΑΣΟΚ και ΝΔ – παραδοσιακής αριστεράς
Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να εκφράσει τα δυναμικά στρώματα της κοινωνίας σε συνδυασμό με τα αποκλεισμένα από τον κοινωνικό πλούτο στρώματα. Οφείλει και μπορεί να ακολουθήσει μια πολιτική κοινωνικής ευαισθησίας, καθώς και διασφάλισης κοινωνικών – δημόσιων αγαθών για όλους τους πολίτες. Αντίθετα, η ΝΔ εκφράζει πριν απ’ όλα τα συμφέροντα των ολίγων, ειδικά όσων πεινάνε για όλο και περισσότερα μεγάλα εισοδήματα και περιουσία. Αντίθετα από τα κόμματα της παραδοσιακής αριστεράς, το ΠΑΣΟΚ δεν πρέπει να περιοριστεί στο να εκφράζει την διαμαρτυρία και την απόγνωση των καταφρονεμένων. Οφείλει να τους δώσει προοπτικές, με ένα συνολικό πολιτικό – κυβερνητικό σχέδιο το οποίο θα υλοποιηθεί και με τη συμβολή των δυναμικών στρωμάτων της κοινωνίας.
Το ΠΑΣΟΚ αντίθετα με τα κόμματα του κέντρου και της παραδοσιακής αριστεράς, προκειμένου να πορευτεί νικηφόρα, οφείλει να εκφράζει μια μεγάλη συμμαχική πλειοψηφία διαφορετικών κοινωνικών ομάδων με στόχο την κοινωνικά πιο δίκαιη και πολιτικά πιο ελεύθερη και δημοκρατική Ελλάδα. Απ’ αυτή τη σκοπιά η φιλολογία αν το ΠΑΣΟΚ είναι κόμμα του μεσαίου χώρου ή όχι, είναι παραπλανητική. Διότι το ΠΑΣΟΚ ασφαλώς και είναι κόμμα που εκφράζει τα δυναμικά μεσαία στρώματα, αλλά δεν εκφράζει μόνο αυτά! Αλλιώς θα ήταν ένα μικρό ενδιάμεσο κόμμα, όπως είναι τα φιλελεύθερα κόμματα σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Εκφράζει τη συμμαχία των δυναμικών στρωμάτων με τους αποκλεισμένους. Συμμαχία που είναι ο ισχυρότερος μοχλός δημοκρατικής ανάπτυξης αλλαγής της Ελλάδας προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας. Είναι ένας πλειοψηφικός μοχλός, θεμέλιο για κάθε εκλογική νίκη.
2. Η σχέση κοινωνικών συμμαχιών και πολιτικής αυτοδυναμίας
Η πλειοψηφία του πληθυσμού εκφράζεται συχνά με διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί να εκφραστεί με την αυτοδυναμία ενός κόμματος που θα συγκροτήσει δική του κυβέρνηση. Με την εκλογική νίκη ενός κόμματος που θα συνοδεύεται με μια μετεκλογική συνεργασία με άλλες προοδευτικές δυνάμεις. Τέλος, μπορεί να είναι προϊόν μιας προεκλογικής συνεργασίας δύο ή περισσοτέρων κομμάτων. Απ’ αυτές τις παραλλαγές είναι λογικό να υποστηρίζει το ΠΑΣΟΚ την εκλογική του νίκη, γιατί όχι και την κοινοβουλευτική του αυτοδυναμία. Κάτι τέτοιο είναι εξίσου λογικό με την απάντηση ενός εργαζομένου ότι ανάμεσα στο να ζει με το νοίκι ή να έχει δική του κατοικία και μάλιστα χωρίς καν χρέη, προτιμά το δεύτερο. Βέβαια, άμεσα προκύπτει το ερώτημα αν μια τέτοια επιλογή είναι αποκλειστικά θέμα δικής του απόφασης και βούλησης ή όχι; Ανάλογα, για το ΠΑΣΟΚ η αυτοδυναμία είναι το καλύτερο σενάριο. Όμως αυτό δεν μπορεί να προκύψει μόνο και μόνο επειδή διατυπώνεται μια τέτοια προτίμηση. Για να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος απαιτείται προηγούμενα να υλοποιηθούν σημαντικές προϋποθέσεις σε στρατηγικά – πολιτικά πλαίσια και να υπάρξουν πετυχημένοι χειρισμοί. Διαφορετικά, η αυτοδυναμία που είναι συχνά στόχος αυτονόητος για τους οπαδούς ενός μεγάλου κόμματος, μπορεί να μετατραπεί σε παγίδα και να δράσει ως μπούμερανγκ. Ιδιαίτερα αν εγκαταλειφθεί στο όνομα της κάθε άλλη πολιτική πρόταση και επιλογή. Σε μια τέτοια περίπτωση το πιθανότερο είναι στις σημερινές συνθήκες η στεντόρεια διακήρυξη της αυτοδυναμίας να μην συμβαδίζει με την επίτευξή της, αλλά ούτε και με τον στόχο της απομάκρυνσης της ΝΔ από την κυβέρνηση. Δηλαδή, το επιχείρημα της αυτοδυναμίας μπορεί να μετατραπεί από εργαλείο κατάκτησης της κυβερνητικής εξουσίας σε άλλοθι προκάλυμμα άλλων στόχων που να μην έχουν να κάνουν τόσο με την άμεση απομάκρυνση της ΝΔ από την εξουσία όσο με άλλες σκοπιμότητες.
Ας θέσουμε το θέμα διαφορετικά: Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να κατακτήσει την αυτοδυναμία δείχνοντας την ίδια αλαζονεία που οδήγησε το εκλογικό σώμα να το απομακρύνει από την κυβέρνηση; Μπορεί να υπάρξει προοπτικά αυτοδυναμία από ένα ΠΑΣΟΚ που δεν δείχνει να κατανοεί τους λόγους που ένα τμήμα των δημοσκοπικά εκδηλωνούμενων θέλει να συνεργαστεί αυτό το κόμμα με άλλες αντιδεξιές δυνάμεις;
Καμία κοινωνική δύναμη δεν θέλει την αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ ως αυτοσκοπό. Ο κόσμος δεν επιθυμεί και δεν δίνει στο ΠΑΣΟΚ αυτοδυναμία για να ικανοποιήσει στελεχικούς εγωισμούς. Σημαντικό κομμάτι αυτού του κόσμου δεν πιστεύει ότι η ταμπέλα της αυτοδυναμίας είναι εξ’ ορισμού το μαγικό ραβδί λύσης κάθε προβλήματος στην πολιτική, στην κοινωνία. Ούτε πιστεύει ότι από μόνη της η αυτοδυναμία μπορεί να υποκαταστήσει ένα δημοκρατικό - προοδευτικό πρόγραμμα και την αναγκαία ανανέωση σε πρόσωπα. Αυτό που κύρια επιθυμεί αυτό το κομμάτι του εκλογικού σώματος, είναι η όσο το δυνατό ευρύτερη ήττα της ΝΔ. Να υπάρξει δε, η μέγιστη δυνατή στράτευση δυνάμεων για την υλοποίηση ενός πολιτικού προγράμματος που να ανατρέπει όσα συνέβηκαν σε βάρος του τα τελευταία χρόνια. Για αυτό, προκειμένου να είναι πειστικό το όποιο επιχείρημα υπέρ της αυτοδυναμίας, πρέπει να προκύπτει η τελευταία ως ανάγκη της κοινωνίας. Να προκύπτει μέσα από την εμπειρία των ίδιων των πολιτών ότι μπορεί να γίνει το μέσο για την υλοποίηση μιας άλλης πολιτικής.
3. Ο Α.Παπανδρέου εχθρός της πολιτικής των συμμαχιών;
Η συνεχής επιμονή στην αυτοδυναμία, χωρίς να συνοδεύεται με την αποδοχή ότι υπάρχουν και άλλες δυνάμεις που μπορούν να συμβάλλουν στην πτώση της ΝΔ, διώχνει και δεν προσελκύει δυνάμεις υποστήριξης στο ΠΑΣΟΚ. Μήπως είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου, «ακραίος» θιασώτης της αυτοδυναμίας, όταν οι συνθήκες άλλαζαν, όταν η χώρα βρισκόταν μπροστά σε κινδύνους επεξεργάστηκε με σταθερότητα και πρότεινε πολιτικές συμμαχιών; Πολιτικές συμμαχιών σε επίπεδο κοινωνίας (εκείνη των «μη προνομιούχων»), σε επίπεδο πολιτικής-κοινωνικής δράσης (με την «Εθνική Λαϊκή Ενότητα»), αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις άμεσης πολιτικής συνεργασίας με την Αριστερά. Συνεργασία που υπήρξε πολυεπίπεδη και πολύπλευρη. Συγκροτήθηκε συχνά στο επίπεδο των μαζικών οργανώσεων και της τοπικής κοινωνίας, αλλά και στην κεντρική πολιτική σκηνή. Ουδέποτε η σκέψη του Α.Παπανδρέου δεν ήταν τόσο φτωχή ώστε να μην κατανοεί την διαλεκτική ανάγκη μια εκλογική νίκη να συνδυάζεται με μια πολιτική προώθησης συμμαχιών.
Ας πάρουμε ως παράδειγμα την υστερότερη εκ των προτάσεων πολιτικής συμμαχίας του Α.Παπανδρέου προς την αριστερά. Θέλω, δηλαδή, να επαναφέρω στη μνήμη μας το βρώμικο 1989. Τότε ο Α.Παπανδρέου πρότεινε στην αριστερά την άμεση συνεργασία με όλους τους τρόπους και την από κοινού συγκρότηση κυβέρνησης. Ήταν αυτή η πρόταση δείγμα αδυναμίας του Α.Παπανδρέου ή στάση ευθύνης προκειμένου να αποτραπεί μια νεοδημοκρατική διακυβέρνηση του τόπου; Ήταν μια στάση αδυναμίας ή μια επιλογή ευθύνης ενάντια σε μια ΝΔ που υπό τον Κ.Μητσοτάκη δεν ήταν σε θέση να κατανοήσει τις αλλαγές που έγιναν στον Κόσμο και ειδικότερα στα Βαλκάνια; Μίας ΝΔ που ήθελε να ξεπουλήσει τις επιχειρήσεις δημόσιων αγαθών και να περιορίσει τα κοινωνικά δικαιώματα. Ή μήπως θα έπρεπε ο Α.Παπανδρέου στο όνομα της αυτοδυναμίας να μην κάνει προτάσεις άμεσης διεξόδου από την τότε κρίση. Και μήπως αποδείχτηκε ότι οι πολιτικές προτάσεις που έκανε, ο διάλογος που αναζήτησε με άλλα πολιτικά κόμματα υπήρξε απλά μια «παρακλητική» στάση εκ μέρους του ή μια ορθή πολιτική επιλογή; Μήπως τελικά η αριστερά που νόμιζε ότι θα πάρει και τα «βρακιά» του ΠΑΣΟΚ με την τότε άρνηση της να συνεργαστεί μαζί του βγήκε κερδισμένη; Ποιος πλήρωσε, τελικά, την επίδειξη αλαζονείας απέναντι στους πολίτες; Εκείνος που πρόβαλε συνεπείς λύσεις απομάκρυνσης της Δεξιάς από την κυβερνητική εξουσία ή κάποιοι που κατηγορούσαν τον Ανδρέα γιατί δίπλα στην πολιτική της αυτοδυναμίας είχε επεξεργαστεί και άλλες συνοδευτικές, αλλά και εναλλακτικές πολιτικές;
Στις σημερινές συνθήκες, ο συνδυασμός που προτείνεται για την δημοκρατική παράταξη, νίκη στις εκλογές με προώθηση συγκρότησης των ευρύτερων δυνατών προοδευτικών συμμαχιών, έχει μια ισχυρή εσωτερική λογική. Ανταποκρίνεται στις ανάγκες των κοινωνικών δυνάμεων της χώρας, του ίδιου του μέλλοντος της Ελλάδας. Υποστηρίζει τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις επερχόμενες εκλογές σε συνδυασμό με τις ευρύτερες δυνατές πολιτικές συνεργασίες. Συνεργασίες με ανένταχτους, με διαμαρτυρόμενους που κάνουν χρήση της λευκής και άκυρης ψήφου, που απέχουν από τις εκλογές, με την αριστερά, με οικολογικά κινήσεις και κινήματα προάσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Δηλαδή, μιας πολιτικής που να συνδυάζει τον στόχο της εκλογικής νίκης ενός κόμματος με τη μέγιστη δυνατή συγκέντρωση σε προγραμματική βάση ριζοσπαστικών και άλλων αντιδεξιών δυνάμεων ώστε να υλοποιηθεί ένα προοδευτικό πρόγραμμα ωφέλιμο και αναγκαίο για το μέλλον της χώρας.

Αρθρο του Ν. Κοτζιά απο τη σημερινή "Αξία" (7.6.2008)