'...δυστυχώς επτωχεύσαμε...'

Την προηγούμενη Κυριακή παρακολούθησα μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα των νέων φακέλλων στο SKY που αναφερόταν στην οικονομική κρίση της Ισλανδίας με τον τίτλο: "...δυστυχώς επτωχεύσαμε". Η δημοσιογράφος Σοφία Παπαϊωάννου ταξίδεψε μέχρι το Ρέκιαβικ και κατέγραψε τις συνθήκες που επικρατούν μετά τη χρεοκοπία της χώρας και τον δανεισμό απο το ΔΝΤ. Σας μεταφέρω απόσπασμα της έρευνας που μπορείτε να τη βρείτε live στην ιστοσελίδα του sky.gr.


Η Ισλανδία ήταν μέχρι πρότινος η χώρα-παράδεισος: το 2007 ψηφίστηκε η καλύτερη χώρα για να ζει κανείς αλλά και μία από τις τέσσερις πιο παραγωγικές χώρες του κόσμου. Στις αρχές Οκτωβρίου όμως, η Ισλανδία έγινε η πρώτη χώρα που κατέρρευσε μέσα σε μία εβδομάδα υπό το βάρος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Τι μπορεί να μάθει η Ελλάδα από την ισλανδική κρίση και τι περιμένει τους Ισλανδούς από εδώ και πέρα;

Σε μία χώρα που δεν είναι καθόλου συνηθισμένη σε διαδηλώσεις και πορείες κάθε Σάββατο στο κέντρο του Ρέικιαβικ, της πρωτεύουσας της Ισλανδίας διοργανώνεται και μία νέαορεία διαμαρτυρίας. Οι κάτοικοι ζητούν να παραιτηθεί ο Πρωθυπουργός, ο Υπoυργός Οικονομικών και ο Διοικητής της Κεντρικής Tράπεζας τους οποίους κατηγορούν για τη χρεοκοπία της χώρας. Οι Νέοι Φάκελοι βρέθηκαν σε μία τέτοια σαββατιάτικη διαμαρτυρία μπροστά από το κοινοβούλιο και μίλησαν με τους κατοίκους του Ρέικιαβικ.

Άλλαξε η ζωή σας από την κρίση;

Ναι, πήγα να αγοράσω ρούχα για τα παιδιά μου και πλήρωσα αρκετά περισσότερα απ’ ότι συνήθως. Πρέπει να διαπραγματευτώ με την τράπεζά μου για να επιβιώσω από μήνα σε μήνα, είμαι ανύπαντρη μητέρα 4 παιδιών. Ναι, η κρίση άλλαξε τη ζωή μου.

Ο φίλος μου έχασε την δουλειά του χθες, το ίδιο και ο πατέρας μου. Η αγάπη προς τη χώρα και η αγάπη προς την κυβέρνηση είναι διαφορετικά πράγματα. Εγώ αγαπώ την χώρα μου και δεν θα φύγω ποτέ.

Δεν με ενοχλεί ο καπιταλισμός αλλά πιστεύω ότι πρέπει να ελέγχεται για να μην συμβαίνουν αυτά.

Τι προκάλεσε την κρίση;

Η κρίση οφείλεται στην ανίκανη κυβέρνηση και στους άπληστους τραπεζίτες.

Εδώ και χρόνια, η φούσκα στο τραπεζικό σύστημα της Ισλανδίας έβραζε και όταν έσκασε, έσκασε με πάταγο. Η Ισλανδία μέχρι πριν ένα χρόνο κατατασσόταν στις 4 πιο παραγωγικές χώρες του πλανήτη και είχε σχεδόν μηδενικό δημόσιο χρέος και έλλειμμα. Είχε ψηφιστεί η καλύτερη χώρα να ζει κανείς. Η ανεργία ήταν στο 1% και οι κάτοικοι απολάμβαναν υψηλό επίπεδο διαβίωσης. Όμως, κανείς δεν παρατηρούσε ότι οι Ισλανδοί ζούσαν τα τελευταία χρόνια με δανεικά. Οι τράπεζες τους ενθάρρυναν να παίρνουν δάνεια σε ξένα νομίσματα που είχαν μικρότερο επιτόκιο. Ξένο χρήμα έμπαινε στη χώρα και οι Ισλανδοί νόμιζαν ότι ήταν πλούσιοι. Οι τρεις μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες της χώρας δανείζονταν τα τελευταία χρόνια από τράπεζες του εξωτερικού και έπαιρναν νέα δάνεια για να καλύψουν τα παλιά.

Αρχές Οκτωβρίου, η πρώτη μεγάλη τράπεζα της χώρας ονόματι Γκλίτνιρ χρεοκοπεί.

Άρνι Μάτιαρσεν, Υπ. Οικονομικών Ισλανδίας
Η Γκλίτνιρ δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και στράφηκε για βοήθεια προς την Κεντρική Τράπεζα και μετά ακολούθησαν σαν ντόμινο.

Ο Άρνι Μάτιαρσεν, Υπουργός Οικονομίας της μικρής αυτής χώρας μας συνάντησε εν μέσω της κρίσης. Η Ισλανδία είναι μία μικρή χώρα μόλις 300.000 κατοίκων και ο Μάτιαρσεν γνωρίζει ότι το εύρος της οικονομίας της χώρας είναι μικρό και ότι η Κεντρική Τράπεζα δεν άντεχε να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες των τραπεζών. Η κυβέρνηση κρατικοποιεί την Γκλίτνιρ (Glitnir) για να την σώσει. Όμως το πρόβλημα μίας τράπεζας σε μία τόσο μικρή χώρα παρασύρει γρήγορα και τις υπόλοιπες. Την ίδια εβδομάδα, καταρρέει και η δεύτερη τράπεζα στη χώρα η Λαντσμπάνκι (Landsbanki), η οποία επίσης κρατικοποιείται. Τότε έρχεται και το τελειωτικό χτύπημα στην οικονομία της χώρας αυτή τη φορά από το εξωτερικό, από την Βρετανία. Η χρεοκοπημένη Λαντσμπάνκι (Landsbanki) είχε ένα παράρτημα στην Βρετανία όπου χιλιάδες Βρετανοί διέθεταν καταθέσεις εκατομμυρίων. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός σε μία δύναμη πυγμής και για να δείξει ότι προστατεύει τις καταθέσεις των πολιτών του προχωρεί σε μία πρωτοφανή κίνηση και ενεργοποιεί τον αντιτρομοκρατικό νόμο. Παγώνει δηλαδή όλα τα περιουσιακά στοιχεία της Λαντσμπάνκι (Landsbanki) στην Βρετανία και παίρνει τον έλεγχο της τράπεζας.

Γκόρντον Μπράουν, Βρετανός πρωθυπουργός
Μίλησα με τον Ισλανδό πρωθυπουργό. Είναι απαράδεκτη συμπεριφορά, λαμβάνουμε νομικά μέτρα εναντίον χρημάτων που βγαίνουν από τη Βρετανία προς την Ισλανδία και προσπαθούμε να παγώσουμε τα ισλανδικά κεφάλαια εδώ.

Η Βρετανία δεν σταματά στην Λαντσμπάνκι αλλά παίρνει τον έλεγχο και μίας ακόμα ισλανδικής τράπεζας που δραστηριοποιείται στην Βρετανία, της Κάουπτινγκ (Κaupting). H Κάουπτινγκ (Kaupting) ήταν η μεγαλύτερη και πιο ισχυρή τράπεζα της Ισλανδίας και μετά από αυτή την κίνηση των Βρετανών καταρρέει επίσης και κρατικοποιείται. Έτσι, οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας καταρρέουν και κρατικoποιούνται μέσα σε μόλις μία εβδομάδα.

Η χώρα εκτός από ψάρια δεν παράγει σχεδόν τίποτα άλλο και χρειάζεται να κάνει εισαγωγή για όλα τα βασικά προϊόντα. Φρούτα, λαχανικά και τρόφιμα, όλα εισάγονται. Δεν υπάρχουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις αφού σχεδόν όλο το εσωτερικό της χώρας καλύπτεται από παγετώνες. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες με το εξωτερικό παγώνουν αφού οι Ισλανδοί δεν διαθέτουν καθόλου συνάλλαγμα για να φέρουν νέα εμπορεύματα. Με το ξέσπασμα της κρίσης, η χώρα γυρνά 30 χρόνια πίσω, όταν για να πάρεις συνάλλαγμα έκανες αίτηση στην Κεντρική Τράπεζα. Η Κεντρική Τράπεζα στο Ρέικιαβικ εγκρίνει σήμερα συνάλλαγμα μόνο για εισαγωγή βασικών προϊόντων όπως φάρμακα και τρόφιμα. Βασικό προϊόν δεν θεωρείται πια σε καμία περίπτωση το αυτοκίνητο. Ο Κνούτουρ Χάουκσον είναι διευθυντής μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες εισαγωγής αυτοκινήτων στην χώρα. Βλέπει την εταιρεία του να καταρρέει και έχει ήδη προχωρήσει σε απολύσεις υπαλλήλων και μειώσεις μισθών.

Κνούτουρ Χάουκσον, εισαγωγέας αυτοκινήτων
Δεν έχω το ξένο συνάλλαγμα που χρειάζομαι για την επιχείρησή μου, οι πωλήσεις νέων αυτοκινήτων έχουν πέσει και δεν μπορώ να αγοράσω ούτε ανταλλακτικά γιατί δεν έχω ξένο συνάλλαγμα.

Στα γραφεία του συλλόγου των εισαγωγέων αυτοκινήτων έχουν αναρτήσει ένα πανό που γράφει. «Μην ανησυχείς, να είσαι χαρούμενος». Μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι Ισλανδοί που έχουν πάρει τραπεζικά δάνεια και βλέπουν τις δόσεις τους να εκτοξεύονται στα ύψη λόγω της υποτίμησης του νομίσματος. Στη χώρα λειτουργεί ένα κρατικό συμβουλευτικό κέντρο για όσους έχουν πρόβλημα με δάνεια. Η μόνη συμβουλή που δίνουν τώρα εδώ δεν είναι καθόλου πρακτική, συνιστούν απλά ψυχραιμία.

Μάγκνους άρνι Σκούλασον, οικονομολόγος
Προσβληθήκαμε από την απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης αλλά πιστεύουμε ότι πρέπει να γεφυρώσουμε την απόσταση μεταξύ των Ισλανδών και των Βρετανών.

Ο δραστήριος οικονομολόγος Μάγκνους άρνι Σκούλασον έχει σπουδάσει στην Βρετανία και είναι πρόεδρος του συλλόγου Ισλανδών αποφοίτων των βρετανικών πανεπιστημίων Κέιμπρτιτζ και Οξφόρδης. Πριν μερικές εβδομάδες, έστειλε ένα μήνυμα από το κομπιούτερ του δηλώνοντας ότι δεν είναι τρομοκράτης. Αυτό το μήνυμα γρήγορα εξελίχτηκε σε ένα μεγάλο κίνημα μέσω του ίντερνετ που ονομάστηκε «σε άμυνα της Ισλανδίας». Ισλανδοί από όλα τα σημεία της χώρας στέλνουν φωτογραφίες με το μήνυμα «Δεν είμαι τρομοκράτης». Στο κίνημα του Μάγκνους έχει παραχωρηθεί ένα γραφείο στο κέντρο της πόλης όπου νέα παιδιά εργάζονται αφιλοκερδώς για την άμυνα της Ισλανδίας.

Μάγκνους άρνι Σκούλασον, οικονομολόγος
Οι Βρετανοί δεν στράφηκαν εναντίον κάποιου άλλου, δεν θα το έκαναν ποτέ στους Αμερικανούς, στους Γάλλους ή τους Γερμανούς. Επέλεξαν να το κάνουν εναντίον μίας ισλανδικής εταιρείας, πράγμα που θεωρούμε αδικαιολόγητο.

Όμως το πρόβλημα με την κίνηση των Βρετανών δεν είναι μόνο ψυχολογικό αλλά κυρίως οικονομικό. Προκαλεί βαρύτατες επιπτώσεις στην επιχειρηματική ζωή της χώρας. Η Βρετανία δεν είναι μόνο η βασική χώρα στην οποία εξάγει προϊόντα η Ισλανδία. Μέσω των Βρετανικών τραπεζών, οι Ισλανδοί πραγματοποιούν τα τελευταία χρόνια, όλες τους τις εισαγωγές και εξαγωγές, όπως μας εξηγεί ο Πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Ισλανδίας.

Άρνι Μάτιαρσεν, Υπ. Οικονομικών Ισλανδίας
Η κρίση θα μπορούσε να μας απομακρύνει από την Ε.Ε. γιατί ακόμη μία φορά η βιομηχανία αλιείας θα παίξει καθοριστικό ρόλο και το βασικό εμπόδιο για να μπούμε στην Ε.Ε. είναι η κοινή πολιτική αλιείας.

Οι Ισλανδοί είναι εργατικοί και ιδιαίτερα μορφωμένοι και παρά την χρεοκοπία θεωρούν ότι θα ξεπεράσουν την κρίση.

Κνούτουρ Χάουκσον, εισαγωγέας αυτοκινήτων
Μπορούν να μας πάρουν τα λεφτά και όλα αλλά δεν μπορούν να πάρουν ούτε την ομορφιά μας, ούτε το χιούμορ μας και αυτό πρέπει να το θυμόμαστε.